હરિશ્ચન્દ્ર ગઢની ટ્રેક-સફરે...(ભાગ-૫)

ગુફામાં એક મોટું આદમકાય શિવલિંગ હતું જેની ઉંચાઈ અંદાજે ૮-૯ ફીટ હશે.વિશેષતા એ હતી કે આ શિવલિંગ આખું પાણીમાં ડૂબેલું હતું, ફક્ત તેની ટોચ પાણી બહાર ડોકાઈ રહી હતી. શિવલિંગની આજુબાજુ ચાર સ્તંભ હતાં જેમાંથી ફક્ત એક આખો અને સારી સ્થિતીમાં હતો.બાકીનાં ત્રણ સ્તંભ તૂટી ગયેલી હાલતમાં ઉપરથી લટકી રહ્યાં હતાં.

ગુફામાં અંધારું હતું.તેમાં ભરાયેલા પાણીમાં સાપ કે બીજ કોઈ જીવજંતુ હોવાની શક્યતા પણ હતી. ડર લાગે એવી પરિથિતી છતાં અમને શું સુઝ્યું અને કોણ જાણે ક્યાંથી અમારામાં હિંમત આવી ને અમે ચારી મિત્રોએ ટી-શર્ટ કાઢી નાંખ્યા અને ડૂબકી લગાવી અંધારી ગુફાનાં પાણીમાં અને તરીને પહોંચી ગયા શિવલિંગ પાસે. જળ તો હતું જ, અમે શિવલિંગ પર જળાભિષેક કર્યો. યોગાનુયોગ એ દિવસે એકાદશી હતી. મારા મિત્ર સ્વપ્નિલને સંગીતનું સારુ જ્ઞાન હોઈ, તેણે તેનાં મધુર સ્વરમાં ત્યાં જ કમરસુધીના પાણીમાં ઉભા ઉભા શિવસ્ત્રોત ગાયું.ઠંડા પાણીમાં થોડી વધુ વાર અમે શિવલિંગની આજુબાજુ તર્યા અને ત્યારબાદ ગુફાની બહાર આવ્યા.

આ ગુફા નજીક બીજો પણ એક મજેદાર અનુભવ થયો. ગુફા બહાર ઝરણામાં પગ બોળીને બેઠાં ત્યારે કેટલીક 'સકર ફીશ' તરીકે ઓળખાતી નાની નાની માછલીઓ મારા પગ ને મફત 'પેડીક્યોર' આપવા લાગી. એ અનુભવ પણ અતિ યાદગાર હતો.સુંવાળી નાજુક માછલીઓ મારા પાણીમાં ડૂબેલાં પગ પરથી કંઈક ખેંચવા ચૂસવા કે શોષવા મથી રહી હતી અને ત્યારે મે પગ પર અનુભવેલી ઝણઝણાટી અને સંવેદના હું શબ્દમાં નહિં વર્ણવી શકું! આમે પાછા ફરી બધાને શિવલિંગ વાળા પ્રસંગની વાત કહી અને પેટ ભરીને ખિચડી ખાધી. પછી શરૂ થયો અમારો પાછા ફરવાનો પ્રવાસ.



પરત ફરવાનો પ્રવાસ પણ અતિ રસપ્રદ અને રોમાંચક બની રહ્યો. એ દિવસ ખૂબ સરસ હતો. ઝરમર ઝરમર વરસાદ અમને પલાળી રહ્યો હતો. ગઈ રાતે અંધારામાં ન જોઇ શકાયેલ કુદરતના વૈવિધ્યભર્યાં સૌંદર્યનું ભરપેટ પાન કરતાં કરતાં અમે પર્વત પરથી ઉતરવાની શરૂઆત કરી.પીળા, સફેદ, ગુલાબી, જંબલી, લાયલેક અને સ્યાન જેવા અંગ્રેજી તેમજ અનેક વિવિધ રંગનાં અસંખ્ય પુષ્પો, લીલુંછમ ઘાસ, લીલ, વહેતું સ્વચ્છ પાણી, ખડકો, જાતજાતનાં ઝાડપાન, ક્યારેય ન સાંભળ્યા હોય એવા પંખીઓના કલરવ, પતંગિયાં અને વાણિયા, મધમાખીઓ, વિવિધ પ્રકારનાં થોર વગેરે વગેરે...આ બધાંએ અમારી હરિશચંદ્ર ગઢની પરત યાત્રા પણ અવિસ્મરણીય બનાવી મૂકી. બે અઢી કલાકના ઉતરાણ બાદ અમે એક મેદાન જેવા પ્રદેશ પાસે થાક ખાવા થોભ્યા.અહિંથી વાદળા-આચ્છાદિત લીલાછમ પહાડોનું મનમોહક દર્શન કરી અમારી આંખો ધન્યતા અનુભવી રહી.અચાનક અમારી આંખ સામે સાત રંગી પટ્ટો ફરતો દેખાયો.થોડી જ ક્ષણોમાં એ રંગીન ધનુષાકાર પટ્ટો એક દિશામાંથી બીજી દિશામાં પ્રયાણ કરી ગાયબ થઈ ગયો! સ્થિર અર્ધવર્તુળાકાર મેઘધનુષ તો ઘણી વાર જોયેલું પણ ફરતું વર્તુળાકાર ઈન્દ્રધનુષ આજે પહેલી વાર જોવા મળ્યું.થોડી થોડી વર્ષા શરૂ થઈ અને તેની સાથે અમે પણ અમારી યાત્રા ફરી શરૂ કરી.

હવે ગઈ કાલે પસાર કરેલા પેલા અતિ મુશ્કેલ ભાગ ફરી પાછા માર્ગમાં આવ્યા.અમે ફરી ૭-૮ ના જૂથમાં વહેંચાઈ ગયા હતા. અહિં બનેલી એક ઘટના હું જીવનમાં ક્યારેય નહિં ભૂલી શકું.એક લપસણો સીધ ઢોળાવવાળો ભીનો ખડકનો પટ્ટો આવ્યો જે એવા ખૂણે હતો કે ત્યાંથી જો તમારો પગ જરા જેટલો ખસે અને તમે સંતુલન ગુમાવો તો જઈ પહોંચો સીધા ઉંડી ખીણમાં.અમારા જૂથમાંથી મારા એક મિત્રે તો આ પટ્ટો સાવધાનીપૂર્વક પસાર કરી નાંખ્યો અને મારો વારો ત્રીજો હતો.વચ્ચે બીજા નંબરે પૂણેનો એક ટ્રેકર મિત્ર હતો જે આ લપસણા ખડકનાં મધ્ય ભાગ સુધી પહોંચ્યો અને તેનો પગ લપસ્યો.અમે તેના લપસવાનો અવાજ સાંભળ્યો અને મેં તો મારી સગી આંખે તેને મ્રુત્યુથી બે ડગલા છેટે જોયો. પણ રામ રાખે તેને કોણ ચાખે? પગ લપસતા તેણે સંતુલન ગુમાવ્યુ અને તે પડવા જતો હતો ત્યાં તેની પીઠ પર લટકાવેલી બેક્પેક (ભારે ટ્રેકિંગ બેગ) ખડક પરનાં ઝાડીઝાંખરામાં ભરાઈ ગઈ અને તે ઘડીના છટ્ઠા ભાગમાં પોતાની જાતને સંભાળી શક્યો અને લપસીને ઉંડી ખીણમાં પડતા પડતા બચી ગયો.તેણે ચોક્કસ સવારે ભગવાનની પ્રાર્થના કરી હશે! અમારા બધાનાં શ્વાસ બે ઘડી થંભી ગયાં. બચી ગયેલા એ યુવાનનાં મુખ પર જે હાવભાવ હતા તે ડરના હતા કે ઇશ્વરનો લાખ લાખ આભાર માનતા એ અમે નક્કી કરી શક્યા નહિં. એ પટ્ટો પસાર કરી ચુકેલા મારા મિત્રે પછા ફરી ફસાઈ ગયેલા મિત્રને સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરી અને એ તેને હેમખેમ આગળ લઈ ગયો. અમારા બધાનો શ્વાસ હેઠો બેઠો! પછી તો થોડી વાર સુધી કોઈ કંઈ બોલ્યુ જ નહિં. અમે બધાંએ ચૂપચાપ એ પટ્ટો ઓળંગી શાંતિપૂર્વક આગળ ચાલ્યા કર્યું.
થોડે આગળ બીજી એક ટેકરી જેવો ભાગ આવ્યો જ્યાં થઈને પાણી નીચે વહી જતું હતું, જથ્થામાં નહિં પણ થોડું થોડું. તેથી જ અહિં ઠેરઠેર લીલ બાઝેલી હતી. આવા ભાગ પર ચાલવું ઘણુ મુશ્કેલ બની રહેતું હોય છે, લપસીને ગબડી પડવાનાં ભયને લીધે. આ ભાગ થોડા સમય પૂર્વે પસાર કરેલા પટ્ટા જેવો ડરામણો નહોતો અને કદાચ એટલે જ હું મારા વિચારોમાં ખોવાઈ ચાલ્યે જતો હતો.ત્યાં અચાનક સમગ્ર પૃથ્વી જાણે એક ગોળ ચક્કર ફરી ગઈ. ધડાક..! મોટો અવાજ પણ થયો. મને પહેલાં તો કંઈ સમજાયુ જ નહિં કે શુ બની ગયું પણ થોડી ક્ષણો બાદ જ્યારે હું કંઈ સમજી શકું એવી સ્થિતીમાં આવ્યો ત્યારે મે અનુભવ્યું કે હું ભોંય પર પટકાયો હતો અને અત્યારે મારા પગ ઉપર હતાં અને માથુ નીચે! સદનસીબે એ જગા ખતરનાક નહોતી જ્યાં એક પગલું ખસે કે તમે સીધા ખીણમાં જઈ પહોંચો! છતાંયે પહાડ જેવી જગાએ પગ લપસતા ગબડી પડવુ પણ કંઈ ઓછું જોખમી અને ભયજનક નથી જ! એ મને પૂછો! મારી બેકપેક એક બાજુ હતી, કેમેરાનું પાઉચ બીજી બાજુ અને હું પોતે ત્રીજી બાજુ! પણ મારા પર પણ મારા પુણેવાલા મિત્રની જેમજ ઇશ્વરની સદકૃપા ઉતરી અને મને પણ ઝાઝી ઈજા ન પહોંચી. મુશ્કેલી વખતે તમારાં અંગો ઘણી વાર કાર્યરત થઈ તમને બચાવી લેતા હોય છે.જેમ મારા હાથે મને વધુ ગબડતા રોકી લીધો અને હું ભયમાંથી ઉગરી ગયો.મારા બીજા મિત્રોએ મને પગલું ખોટી જગાએ અને ખોટી રીતે મૂકવા બદલ ખૂબ ધમકાવ્યો પણ મને સમજાયું જ નહિં કે મારી ભૂલ ક્યાં થઈ હતી.સાવધાની પૂર્વક ઉભા થઈ મે મારે વસ્તુઓ સમેટી લીધી અને ફરી આગળ વધવું શરૂ કર્યું પણ હવે મારા મનમાં એક ડર બેસી ગયો હતો. આગળનું દરેક ડગલું મે અતિ સાવધાનીપૂર્વક અને એક પ્રકારનાં ભય સાથે ભર્યું. ગઈ કાલે આજ માર્ગેથી પસાર થતી વેળાએ મારા મનમાં બિલકુલ ડર નહોતો પણ એક વાર પડ્યા પછી હવે પરિસ્થિતિ જૂદી હતી. છેવટે ચાર-પાંચ કલાકની પદયાત્રા બાદ અમે પર્વતની તળેટીએ પહોંચ્યા.અહિં હવે શરૂ થતાં જંગલ પ્રદેશમાં થઈ બે એક કલાકમાં અમારે ખિરેશ્વર પહોંચવાનું હતું જ્યાંથી ગઈ કાલે અમે અમારી આ અદભૂત યાત્રા આરંભી હતી. અમે બધા ખૂબ ખૂબ થાકી ગયા હતાં. ગઈ કાલે જ્યારે આ જંગલમાં થઈ ને જ અમે ટ્રેક આરંભી ત્યારે અમે બધા કંઈક તદ્દન જૂદી જ લાગણીઓ અનુભવી રહ્યાં હતાં - સ્ફૂર્તિ અને ઉત્સાહથી થનગનતાં! અને અત્યારે?!


અંધારૂ થવાની પણ શરૂઆત થઈ ચૂકી હતી.અંધારૂ સંપૂર્ણ છવાઈ જાય એ પહેલાં આ જંગલમાંથી બહાર નિકળી જવા અમે સૌએ ઝડપ વધારી.પણ સમય જાણે અમારી સાથે સ્પર્ધા કરી રહ્યો! ક્ષણ પ્રતિક્ષણ અંધારૂ વધતું ચાલ્યું અને અમે જંગલ પુરેપુરૂ વટાવીએ એ પહેલા ગાઢ અંધકાર ફેલાઈ ગયો. એ પછીનો અડધો કલાક અમારે ટોર્ચનો ઉપયોગ કરી ચાલવું પડ્યું. છેવટે અમે ખિરેશ્વરની પેલી નાનકડી હોટેલમાં પહોંચી ગયા જ્યાં વાળુ અમારી રાહ જોઈ રહ્યું હતું!

અમારી હરિશચંદ્ર ગઢની આ અવિસ્મરણીય ટ્રેક પૂરી થઈ ગઈ! જીવનભર યાદ રહી જાય એવો યાદગાર અનુભવ! (એટલું મોડું થઈ ગયું હતું કે ખૂબી-ફાટા સુધી તો અમે પુણેરી મિત્રોની બસમાં પહોંચી ગયાં પણ ત્યાંથી મુંબઈ પાછા ફરવા માટે એસ.ટી. બસ ન મળતા અમારે એક ફૂલોથી ભરેલા ખટારામાં ગુણીઓ પર બેસી મુંબઈ પાછા આવવું પડ્યું.એ પણ એક યાદગાર અનુભવ હતો! કલ્યાણ સ્ટેશન પહોંચ્યા રાત્રે બાર ચાલીસે. ત્યાંથીયે દાદરની છેલ્લી લોકલ નિકળી ગયેલી. છતાં છેવટે અમે બધા હેમખેમ પોતપોતાના ઘેર પહોંચી ગયાં.)
કેટલાંક અનુભવો જીવનનાં મૂલ્યવાન આભૂષણ સમાન બની જાય છે,સારે નરસે પ્રસંગે તેમને યાદ કરી તમે પ્રસન્ન થઈ જાઓ છો. આવો જ એક મહામૂલો યાદગાર અનુભવ બની રહી અમારી આ હરિશચંદ્ર ગઢની ટ્રેક!

સમાપ્ત.