સમર્થ કો નહિ દોષ ગોસાઈ

છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં ભારતીય અમેરિકી રાજદૂત એવા દેવયાની ખોબ્રાગડેની વાતો મીડિયામાં ખાસ્સી ચગી છે.મારા મતે આ સંદર્ભે  ભારતની પ્રતિક્રિયા વધુ પડતી અને સાવ બાલિશ છે.

        આપણામાં એક કહેવત છે ‘દેશ તેવો વેશ’. જે ભૂમિમાં આપણે રહેતા હોઇએ તે ભૂમિના નીતિનિયમો, કાયદા વગેરેનું પાલન આપણે કરવું જ જોઇએ. પછી ભલે આપણે ઉચ્ચ પદવી ધરાવતા કોઈ ઓફિસર કેમ ન હોઇએ. ઉલટું એમ હોય ત્યારે તો આપણે આપણા દેશનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા હોઇએ છીએ તેથી આપણી ફરજ અનેક ગણી વધી જાય છે અને આપણે દરેક પગલું અતિ ધ્યાન પૂર્વક ભરવું પડે છે.

        દેવયાની ખોબ્રાગડેએ ભારતીય રાજદૂત હોવા છતાં પોતાની ભારતીય મૂળની નોકરાણીને જાહેરમાં ૪૫૦૦ ડોલર મળે છે એમ જણાવ્યાનું કહી માત્ર ૫૦૦ ડોલર જેટલી જ રકમ પગારમાં આપી. હવે આ અમેરિકી ભૂમિ પર ગંભીર ગુનો ગણાય. ત્યાંના કાયદા મુજબ દેવયાનીએ આમ કરી પોતાની નોકરાણી સંગીતાનું ગંભીર શોષણ કર્યું ગણાય.અમેરિકી જ શા માટે માનવતાની દ્રષ્ટીએ પણ આ ખોટું જ ગણાય. બીજું તેના વિઝાને લગતી બાબતોમાં પણ કંઈક ગડબડ હોવાનું જણાતાં અમેરિકાએ દેવયાનીની ધરપકડ કરી. હવે તે અપરાધી છે તેથી ત્યાંના નિતીનિયમો મુજબ અન્ય અપરાધીઓ સાથે જે રીતે વર્તન અને તપાસ થાય છે તે મુજબ જ તેની સાથે પણ થયું અને થવું પણ જોઇએ. ભારત જ ગાંડો દેશ છે જ્યાં ‘સમર્થ કો નહિ દોષ ગોસાઈ’ ની રીત અપનાવાય છે અને મોટા(પણ ખોટા) માણસો માટે નિતીનિયમો ખાસ અને સગવડિયા હોય છે. સંજય દત્ત જેલની સજા જાહેર થયા બાદ પણ હાલમાં ત્રણ મહિનામાં બીજી વાર એક મહિનાના પેરોલ પર જેલની બહાર પોતાના ઘરે આરામ ફરમાવી રહ્યો છે.

        અપરાધી આખરે અપરાધી જ હોય છે અને તેની પદવી તેના ગુનાને નાનો કે ઓછો બનાવી દેતી નથી.અમેરિકા અને અન્ય વિકસીત દેશો આ બાબતે ચુસ્ત છે અને અપરાધીઓ માટે એક સરખા જ કડક કાયદા, નીતિનિયમો અને સજા ધરાવે છે. એ રીતે તેમણે દેવયાની સાથે કંઈ ખોટું કર્યું નથી.પણ તેની ધરપકડ અને તેની સાથેના અપરાધીઓ સાથે કરાય તેવા સખત વર્તાવ,તપાસ ને લીધે ભારતને તો જાણે ઝટકો લાગ્યો.અને તેણે હોબાળો મચાવી દીધો. બાળકની જેમ, અહિં રહેલા અમેરિકી દૂતોના કોઈ પણ વાંકગુના વગર તેમની સુરક્ષા ઓછી કરી નાંખી, તેમના અધિકારો અને સુવિધાઓ ઘટાડી નાંખ્યા. આ બધાં ગોટાળામાં એમનો શું વાંક?શું આ પ્રકારનું વર્તન તદ્દન બાલિશ અને નાસમજી અને બિનજવાબદારીભર્યું નથી? આ શોભાસ્પદ બાબત છે? આમ કરી આપણે વિશ્વભરમાં હાંસીપાત્ર બન્યા છીએ.

                અગાઉ પણ આપણાં ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ અબ્દુલ કલામ સાહેબ અને બોલિવુડ સ્ટાર શાહરુખ ખાન સાથે અમેરિકા દ્વારા કડક તપાસણી હાથ ધરાયેલી ત્યારે આ બે મહાનુભાવોએ પોતે કદાચ એટલો ઉગ્ર વિરોધ નહોતો નોંધાવ્યો જેટલો આપણ પ્રસાર માધ્યમોએ અને અન્યોએ.ઉલટું એ દેશ પાસેથી સુરક્ષા બાબતે કેટલી ચોકસાઈ રાખવી જોઇએ તે શિખવું જોઇએ નહિતર કરોડો રૂપિયાના ખર્ચે નાખેલા કેમેરા ધૂળ ખાતા થઈ જાય અને ભરશહેરમાં આતંકવાદીઓ પ્રવેશી હૂમલા કે બોમ્બધડાકા કરી જાય.

        દેવયાની ખોબ્રાગડેએ જો ખોટું કર્યું હોય તો તેનો પક્ષ લેવાને બદલે તેની ઉલટતપાસમાં ભારતે અમેરિકાનો સાથ આપી દાખલો બેસાડવો જોઇએ.અને આપણાં દેશમાં પણ નોકરોના શોષણ,બાળમજૂરી કે ઘૂસણખોરી સામેના કાયદા સખત બનાવી આ ગુનાઓમાં સંડોવાયેલાઓને કડકમાં કડક સજાની જોગવાઈ કરવી જોઇએ.ત્યારે બની શકશે 'મેરા ભારત મહાન'.

લસણવાળાનો સુપર્બ આઈડિયા!

ઘણી વાર વહેલી સવારે ટ્રેનમાં ઓફિસ જતી વખતે મલાડથી ગોરેગામની વચ્ચે એક મહારાષ્ટ્રીયન લસણ વાળો તેના લસણ ભરેલા ટોપલા સાથે પાટાની એક બાજુએ એક ખેતર જેવી જમીન પાસે બેઠેલો દેખાય.મને કુતૂહલ થતું કે આ લસણવાળો નિયમિત શા માટે એ ચોક્કસ જગાએ બેસતો હશે? ઘણી વાર  એક-બે બીજા લસણ વેચવાનો જ ધંધો કરતા સ્ત્રી-પુરુષો પણ તેની સાથે બેઠેલાં જોવા મળે.

 

ધ્યાનથી એક વાર નિરીક્ષણ કરતાં માલૂમ પડ્યુ આનું કારણ શું હતું. તેઓ જ્યાં બેસતા તેની નજીકના પાટા પરથી લોકલ ટ્રેન પસાર થઈ ગઈ ત્યાર બાદ તેમની આસપાસ, ફિલ્મોમાં હીરો-હીરોઈન ગીત ગાતા હોય ત્યારે જેમ તેમની આસપાસ ફૂલોની પાંખડીઓ કે રંગીન કાગળના નાના નાના ટુકડા ઉડતા હોય તેવી રીતે અસંખ્ય લસણના ફોતરા ઉડતા દેખાયા.આ જોયા બાદ સમજાયું કે આ લસણવાળાઓ ત્યાં શા માટે બેસતા. લસણની રચના ભગવાને એવી રીતે કરી છે કે તેમાં અનેક કળીઓ હોય અને દરેક કળી પર ફોતરાં! લસણવાળાના ટોપલામાં લસણ ભેગા આ ફોતરાનો પણ ઢગલો. જ્યારે ટ્રેન ઝડપ ભેર તેમની બાજુમાંથી પસાર થાય એટલે હવાના ઝપાટા સાથે બધા ફોતરા આપોઆપ ઉડીને ટોપલામાંથી બહાર! આને કહેવાય જુગાડ! ફોતરા હાથે ટોપલામાંથી દૂર કરવાનો પ્રયત્ન કરે તો કેટલાયે કલાક નિકળી જાય અને હાથ,આંખ અને આખા શરીરને શ્રમ પડે તે વધારામાં!આ તો ગાડી પસાર થઈ નથી કે બધા ફોતરાં હવા સાથે ટોપલાની બહાર!અને ફિલ્મના હીરો-હીરોઈન જેવી લાગણી એ ફોતરાં વચ્ચે અનુભવવા મળે એ નફામાં!મને બાળપણથી આ રીતે ફૂલો,કાગળના નાના નાના ટુકડા વગેરે હવામાં પોતાની ઉપર જ ઉછાળી તે હવામાં ઉડતા ઉડતા નીચે પડે ત્યારે આમ હીરોની જેમ ગોળ ગોળ ફરવું ખૂબ ગમે!હું શાળામાં હતો ત્યારે આવું ઘણી વાર કર્યાનું મને યાદ છે!

એક બે વાર મેં તે લસણવાળાને, પાસેથી પસાર થતાં રાહદારીઓ પાસે હાથનો ટેકો માગી પોતાના માથે લસણનો ટોપલો ચડાવતા પણ જોયો! જુઓ, તેનું કામ મફતમાં કેટલું સરળ બનતું જાય છે! સવારના પહોરમાં આમ ખેતર પાસે બેસવાથી તાજી  હવા સાથે સૂરજનો કોમળ તડકો અને વિટામીન - ડી પણ મળી રહે! સાથે તેના બીજા લસણવાળા મિત્રો હોય તો તેમની સાથે ટોળટપ્પાં મારી ગુણવત્તા ભર્યો સમય પણ મિત્રોની સોબતમાં પસાર કરવાં મળે.

ખેર આ લસણવાળાઓને આવી ઇનોવેટીવ મફત યુક્તિ વિચારવા બદલ ધન્યવાદ આપવા ઘટે! બીજું કોઈ તેમને ઇનામ આપે ન આપે પણ મેં જ્યારે આ લોજિક વિષે વિચાર્યું ત્યારે જ નિર્ણય લઈ લીધો કે હું મારા બ્લોગ થકી તેમને અને તેમની બુદ્ધિમત્તાને ચોક્કસ બિરદાવીશ!

આવું કેટલુયે એન્ત્રેપ્રેન્યોરિયલ કૌશલ્ય ભારતમાં ગામડાઓમાં,નાના શહેરોમાં છૂપાઈને પડ્યુ હશે. ઇશ્વરને પ્રાર્થના કે તે દરેકને યોગ્ય પ્લેટફોર્મ અને દિશા મળે જેથી તેઓ તો પ્રગતિ સાધે જ પણ સાથે આપણો દેશ પણ વિકાસશીલ બનવા પામે...