એક વિશિષ્ટ એડ કેમ્પેઇન

મારી પાસે એક ટી-શર્ટ છે જેના પર લખ્યું છે - "Great Ideas feel right in the gut…"
હું આ વાક્ય સાથે સંપૂર્ણ સહમત થાઉં છું.કોઇ પણ બુદ્ધિશાળી કે અર્થસભર વિચાર મારા મનને સ્પર્શી જાય છે. જ્ઞાનવર્ધક કે હ્રદયસ્પર્શી એવી કોઇક વાત મને ઉત્તેજિત કરી મૂકે છે. ટી.વી. કે રેડિયો કે અખબારમાં આવતી કે પછી રસ્તા પરના કોઇ સાઈનબોર્ડ પરની કે પછી કોઇ પણ જગાએ કોઈ પણ સ્વરૂપે પ્રગટ થતી સારી એડ(જાહેરખબર) પણ એમાં અપવાદ નથી.હટકે એડ્સ હંમેશા હું ભરપૂર માણું છું.

આજકાલ રેલ્વે સ્ટેશનો પર કોઈ એક જ કંપનીની જાહેરખબરોના પાટિયા આખા સ્ટેશન પર જોવા મળે છે.થોડા મહિના અગાઉ આવી જ એક જીન્સ પેન્ટની બ્રાન્ડના ખૂબ સર્જનાત્મક અને વિચારપ્રેરક એડ ધરાવતા બોર્ડ્સ આખા વિલે પાર્લે અને બીજા ઘણા સ્ટેશનોએ મારી નજરે ચડ્યા.ત્રણ-ચાર અલગ અલગ વિચારવસ્તુ સહિતના એ પાટિયા જોવા મારે માટે ખૂબ રસપ્રદ બની રહ્યું.એમાં એવું કંઈક હતું જે તેને બીજી ચીલાચાલુ જાહેરાતોથી જુદા પાડતું હતું.

આ એડ કેમ્પેઇનની લાક્ષણિકતા એ હતી કે દરેક એડવાળા બોર્ડ પર મોટો એવો એક હિન્દી અક્ષર અને તેના થી શરૂ થતો એક શબ્દ તેની બાજુમાં લખેલો હતો જે એ એડનો મુખ્ય વિષયવસ્તુ કે કન્સેપ્ટ દર્શાવે. એક એડમાં લખ્યું હતું - " श - शुरुआत ". સાથે પાંચ-છ યુવાનોને ખુલ્લા એવા એક વિશાળ ખેતરની વાડ પરથી કૂદતા બતાવવામાં આવ્યા હતા.જાણે તેઓ દુન્યવી એવી દરેક ચિંતા,મુશકેલીઓને પાછળ છોડી અઝાદી ભણી દોટ ન મૂકી રહ્યા હોય એમ!ફિલ્મ 'રંગ દે બસંતી' નું પેલું પોસ્ટર યાદ છે?જેમાં એ ફિલ્મના બધા હીરો જ્યારે પોતપોતાના શર્ટ કાઢી આકાશમાં તેમના માથા પરથી થઈને ઉડીને જતા વિમાનને પકડવા દોડતા દોડતા ઉંચી છલાંગ લગાવે છે એ દ્રષ્ય દર્શાવ્યું હતું.બસ બફેલો જીન્સ પહેરેલા એ યુવકોવાળું એડ-બોર્ડ રંગ દે બસંતીના એ પોસ્ટરની જ યાદ અપાવતું હતું.આ એડમાં એવું કોઈક તત્વ હતું કે તરત હું તેની સાથે જોડાણ અનુભવી રહ્યો.


આ કેમ્પેઇનના બીજા એક એડ-બોર્ડ પર એક બંગાળી સ્ત્રી તેના કુટુંબ સાથે કેળના પત્તા પર ભોજનનો આનંદ લઈ રહી હતી અને તેમને ભોજન બફેલો જીન્સ પહેરેલા બે-ત્રણ યુવાન-યુવતિઓ પિરસી રહ્યા હતા.'અતિથી દેવો ભવ:' ઉક્તિની યાદ અપાવતા તથા ભારતીય સંસ્ક્રુતિનું દર્શન કરાવતા એ એડ-બોર્ડ પર લખેલા હિન્દી અક્ષર અને શબ્દ હતાં :
" स – सत्कार "
ત્રીજા એડ-બોર્ડ પર સુંદર એવી હિપ્પી જેવા લાગતા પાંચ-છ ગાતા-નાચતા યુવાનોની તસ્વીર હતી જેમના વાંકડિયા ઝૂલ્ફાઓ હવામાં ઉડતા હતા અને તેઓ કોઈ રોકબેન્ડના સભ્યો હોય એમ ગિટાર, મન્જીરા, કીબોર્ડ વગરે વગાડી રહ્યા હતા તેમજ તેમણે બફેલો જીન્સ તેમજ કુર્તા પહેરલા હતા.અને બીજી રસપ્રદ વાત એ હતી કે તેઓ શાહરૂખ-મલાઈકાના છૈયા છૈયા ગીતની જેમ એક બસના છાપરા પર સુફી સંગીત સર્જી-માણી રહ્યા હતા.તેમની આ તસ્વીરનું મથાળું હતું : " भ – भक्ति "

છેલ્લા હોર્ડિંગ પર પણ હ્રદયસ્પર્શી એવી વરસાદના પાણીમાં તરબોળ બફેલો જીન્સ પહેરેલા ત્રણ-ચાર યુવાનિયાઓની તસવીર હતી જે રસ્તે રઝળતા બાળકોને વરસતા પાણીમાં ફૂટબોલ શિખવી રહ્યાં હતાં.આ એડ પર અંકિત થયેલ હિન્દી અક્ષર અને શબ્દ હતાં: " प - पाठशाला ".

ભલે ઉપલક દ્રષ્ટિએ આ જાહેરાતો સામાન્ય જણાય પણ છતાંયે આ દરેક એડ માં ખાસ એવી કોઈક વિચારશીલ થીમ હતી, અર્થપૂર્ણ કન્સેપ્ટ હતો અને વિશેષમાં તો એ દરેકમાં એક ભારતીયતાની ઝલક હતી જેની સાથે આપણે બધા કનેક્ટ થઈ શકીશું.મને આથી જ આ આખું એડ કેમ્પેઇન ખૂબ સારું લાગ્યું. અભ્યાસ પણ જણાવે છે કે જાહેરાતો ગ્રાહકોના મન પર ઉંડી અસર કરી શક્તી હોય છે.બફેલો જીન્સની આ જાહેરાતોને ચોક્કસ મારી જેમજ ઘણાં એ પસંદ કરી હશે અને તેણે ઘણાંના મન પર અસર પણ કરી હશે.

જીવનનું એક મહામૂલુ સંભારણું...'ૐ શ્રીમદ ભાગવત અક્ષરદેહ રૂપે' મહાયજ્ઞ (ભાગ-૨)

આખા નાટકની ભજવણીના ત્રણેક કલાકના સમયગાળા દરમ્યાન સ્ટેજ પર,બેક સ્ટેજ બધે ધમાલ જ ધમાલ જોવા મળે! કલાકારોથી માંડી સેટવાળા,બેકસ્ટેજથી માંડી અમારા નિર્માતાઓ નીતબેન - છાયાબેન, ડાન્સર્સથી માંડી મેક અપ આર્ટીસ્ટ્સ અને સાઉન્ડથી માંડી લાઈટ્સવાળાઓ સુધી દરેકે દરેક વ્યક્તિ એક અનેરા ઉત્સાહ,ઉચાટ અને ત્વરાથી ભરેલા જોશનો અનુભવ કરતા.
અમારા આ નાટકનું પહેલું જ દ્રશ્ય એટલે પડદો ખુલતાની સાથે જ બેકગ્રાઉંડમાં કર્ણપ્રિય સુમધુર સંગીત સાથે વિષ્ણુ ભગવાનના વિરાટ સ્વરૂપના દર્શન.અદભૂત લાઈટ ઇફેક્ટ્સ ના કારણે આ દ્રશ્યથી જ પ્રેક્ષકો એક અનેરી ભક્તિસભર અનુભૂતિ કરતાં અને તાળીઓ પડે એટલે વિંગમાં છાયાબેન અને શુકદેવજીના ગેટ અપમાં ઉભેલા હું ખુશ થઈ પ્રેક્ષકો આખું નાટક આમ જ માણે એવી પ્રાર્થના મનોમન કરી લેતા!મારા માટે બીજી ખુશીની વાત એ બનતી કે નાટકનાં મધ્યાંતર બાદ પડદો ખુલે ત્યારે સ્ટેજ પર હું જ હોઉં (દશરથ રાજા તરીકે) અને નાટક પૂરું થાય અને પડદો પડે ત્યારે પણ સ્ટેજ પર શુકદેવજી બનેલો હું અને પરિક્ષિત બનતો અનિકેત હોઇએ!અને જેવો પડદો આખો પડી જાય એટલે દોડીને છાયાબેન સ્ટેજ પર મને અને અનિકેતને સ્નેહ્પૂર્વક ભેટે ત્યારે જે પરમ સંતોષ,ધન્યતા અને હર્ષની લાગણી અનુભવાતી એ અપ્રતિમ અને બેજોડ રહેતી.
રોજ પહેલા શો બાદ અમે બધાં સાથે મળી જમતાં. નીતાબેન અમારા સૌ કલાકારો સાથે એટલી આત્મિયતા ધરાવે કે અમે સૌ તેમને 'માતે' ના હૂલામણા નામે જ સંબોધતા.છાયાબેન કડકપણે સમગ્ર કાર્યક્રમની દેખરેખ રાખતા પણ એમનોય અમારા બધા પ્રત્યે સ્નેહ નીતાબેન કરતા જરાયે ઓછો નહોતો.એક્બીજાને કોળિયા ભરાવતા સહભોજનનો આનંદ માણી થોડો જ સમય વિતે એટલે બીજા શો નો સમય થઈ જાય.એ થોડા સમય ગાળામાં પણ કેટલાક કલાકારો સરસ ઉંઘ ખેંચી કાઢતા!ફરી મેક અપ માટે લાઈન લાગી જતી!
બીજો શો પતે લગભગ સાડાસાતની આસપાસ.ત્યારબાદ અમે ફ્રેશ થવા માટે ઓડિટોરિયમના પાછળના ભાગમાં થોડી ખુલ્લી હવાનો અનુભવ કરવા બહાર ઓટલા પર બેસી વાતચીત કરતા.અડધા કલાકમાં ફરી ત્રીજા શો માટે તૈયાર થવા લાઈન લગાડવા જવાનું.ત્રીજો શો રાત્રે હોય એટલે એમાં ઓડિયન્સ સૌથી વધુ હોય અને એટલે બે શો કર્યા બાદ થાક લાગ્યો હોવા છતાં એ વર્તાય નહિં અને કદાચ દિવસ દરમ્યાનના બે શો ના અનુભવને લીધે ગણો તો એ કારણથી અમારો છેલ્લો ત્રીજો શો સૌથી સરસ ભજવાતો.
ત્રણે શો પતે એટલે લગબગ બારેક વાગે બધુ સમેટી ઝટ્પટ મોઢાપર કોપરેલ તેલ ચોપડી મેક અપ કાઢ્યા બાદ બે ત્રણ ગાડીના વારાફરતી રાઉન્ડ્સ દ્વારા અમે પહોંચી જઈએ ઉતારાના બંગલે.રાતે કારમાં ભીંસાઈને બેસી જવુ પડતુ હોવા છતા ધમાલ કરતા કરતા જવાની મજાજ કંઈક ખાસ રહેતી!હું, કૃષ્ણ અને પરિક્ષિત બનતા અનિકેત, વિષ્ણુ,નંદ અને અર્જુન બનતા અંકિત અને નારદ બનતા પરેશ એમ અમારા ચારની ચંડાળ ચોકડી મસ્તી કરવા માટે ખૂબ ફેમસ! જોક્સ કહેતા, ગાતા, એકબીજાની ટીખળ કરતા કરતા બંગલે પહોંચી પછી શરૂ થતુ અમારું સમૂહ બૂફે ડિનર.બધા ગોળમાં ખુરશી ગોઠવી અલકમલકની વાતો અને દિવસ દરયાન થયેલા ખાસ અનુભવોની આપલે કરતાં.આ રીતે સાથે સ્વાદિષ્ટ ભોજન લેવાનો આનંદ અવર્ણનીય રહેતો!અમારી ચંડાળ ચોકડી, નીતાબેન-છાયાબેન તથા અમારા નાટકના સંગીતકાર જયેશભાઈ મોટે ભાગે સાથે બેસતા અને બીજા દિવસના શો માટે જરૂરી ફેરફારોની પણ ચર્ચા કરતા.સતત સાત દિવસ સુધી પરફોર્મ કરવાનું હોવાથી અમારા બધા કલાકારોના ગળા સાફ રહે એ માટે ખાસ ગરમાગરમ હળદરવાળા દૂધ અને મધની વ્યવસ્થા કરવામાં આવતી.દોઢ-બે વાગે અમે સૂવા માટે પોતપોતાના રૂમમાં જતા.પણ જઈને તરત સૂઈ થોડું જવાય?!રૂમમાં ગયા પછી તો અમારી ધમાલ મસ્તી શરૂ થતી.ક્યારેક પ્રેમ જેવા ગહન વિષય પર ચર્ચા તો ક્યારેક પાછલા રસપ્રદ અનુભવોની વાતચીત,ક્યારેક પાના રમવાના તો ક્યારેક એક્બીજાની ટાંગ ખેંચવાની.એક રાતે તો અમે ટ્રૂથ-ડેરની રમત રમી,ડાન્સ અને ફેશન શોની પણ મજા માણી અને પાંચ વાગે સૂતા!તો એક રાતે બંગલાની અગાશી પર જઈ ચંદ્ર,તારા,ગ્રહો તેમજ નક્ષત્ર દર્શન કરી ઠડી હવા માણવાનો પણ અનુભવ લીધો!
સવારે અચૂક વહેલા ઉઠી વારાફરતી નિત્યક્રમ પતાવી, સરસ બ્રેકફાસ્ટ ખાઈ સવાદસ-સાડાદસ સુધી ગાડી અમને બંગલેથી ઓડિટોરિયમ પહોંચાડી દે અને ફરી શરૂ થાય અમારો નવો દિવસ અને અત્યાર સુધી વર્ણવેલ ઘટનાક્રમનું પુનરાવર્તન! મહાયજ્ઞનાં આ સાત દિવસ સુધી અમારો બહારના વિશ્વ સાથે જાણે સંપર્ક જ કપાઈ ગયો હતો. ન અમે અખબાર વાંચવા પામતા કે ન ટી.વી. જોવા. પણ છતા એ અલગ અને નવા વિશ્વમાં અમે બધા સાથે અને ખૂબ ખુશ હતાં!
હિન્દીમાં પણ અમારે બે શો ભજવવાના હતા જેનું અમને ખૂબ ટેન્શન હતું કારણ એના વધુ રિહર્સલ્સ અમે કરી શક્યા નહોતા.પણ એ બે શો જ અમારા માટે અતિ યાદગાર બની રહ્યા.આ બન્ને શો શાળા અને કોલેજ દ્વારા પ્રાયોજિત હતા અને અમારા માટે ફક્ત બાળકો અને યુવાનોના સંપૂર્ણ ઓડિયન્સ સામે અમારું નાટક ભજવવાનો આ પહેલો અનુભવ હતો. હજી તો શો શરૂ પણ થાય એ પહેલા આખું ઓડિટોરિયમ શાળાના વિદ્યાર્થીઓના કોલાહલથી ગૂંજી ઉઠયું.જેવી નાટકની શરૂઆત થઈ ત્યારથી લઈને દરેક દ્રશ્યમાં જો હો-હો કરીને અમને બિરદાવ્યા હોય તો તે આ બાળ-પ્રેક્ષકોએ!અમારો હિન્દીમાં ડાયલોગ્સ બોલવાનો જે એક ભય-સંકોચ હતો એ પૂરી રીતે દૂર થઈ ગયો.બે વાર તો અમારા સંગીતકાર અને સરસ મજાની સેન્સ ઓફ હ્યુમર ધરાવતા જયેશભાઈએ વચ્ચે ઉભા થઈ નાટક બંધ કરાવી દેવાને ધમકી આપવી પડી.ગંભીર દ્રશ્ય ભજવવામાં અમને તકલીફ પડી પણ આ અનુભવ અમારા બધા માટે ખૂબ સારો રહ્યો!અરે આ બે શો દરમ્યાન કેટલીક રમૂજી કમેન્ટ્સ ઓડિયન્સમાંથી આવતા અમે કલાકારો સ્ટેજ પર નાટક ભજવતા ભજવતા માંડ્માંડ હસવું રોકી શક્યા!જેમ કે સીતા સ્વયંવરના દ્રશ્યમાં રાવણ જ્યારે શિવધનુષ ઉપાડી શક્તો નથી ત્યારે કોઈક ટીખળી બાળક મોટેથી કહે 'જા બોર્નવીટા પીકે આ..!!!' કે પછી કૃષ્ણ-સુદામાના લાગણીસભર દ્રશ્યમાં સુદામા પૌઆ સંતાડે ત્યારે કૃષ્ણ પૂછે કે ક્યા છીપા રહે હો? તો ઓડિયન્સમાંથી કોઈક યુવાન કહે "વડાપાવ" તો વળી બીજો કહે "પારલે જી"!!!
એકવીસ શો દરમ્યાન અમારા દરેક જણ સાથે કોઈક અલગ પ્રકારની ઘટના બન્યાનો યાદગાર અનુભવ બન્યો જ હશે જેમ કે એક શો માં આત્મદેવની ભૂમિકા ભજવતી વેળાએ મારી મેક અપથી લગાડેલી મૂછ અડધી નિકળી ગઈ!તો એક હિન્દી શોમાં મને શુકદેવજીના ડાય્લોગ્સ યાદ જ ન આવ્યા એટલે કંઈક ભળતી જ લાઈન્સ હું બોલી આવ્યો (અહિં ઓડિયન્સતો નાટક પહેલી જ વાર જોતી હોવાથી તેમને આ વાતનો ખ્યાલ પણ ન આવે!) તો વળી બીજા એક શો દરમ્યાન કૈકૈઈના અને એક શો માં રાજા પરિક્ષિત તેમના ડાયલોગ્સ બોલે એ પહેલા જ મારા ડાયલોગ્સ એક સાથે બોલી જઈ મેં એ દ્રશ્ય જલ્દી જ પૂરા કરી નાંખ્યા! આમ આ બધી ધમાલ અને મસ્તી કરતા કરતા ક્યારે આખા સાત દિવસ અને અમારા ૨૧ શો પૂરા થઈ ગયા તેનો અમને ખ્યાલ જ ન આવ્યો!
છેલ્લા બે શો માં અમારા નાટકના પ્રખ્યાત કોરિયોગ્રાફર અને મને આ નાટકમાં લઈ આવનાર હિતેનભાઈ ગાલા ના સૂચનથી નાટકના અંતિમ ગીત પૂરું થયે બધા કલાકારો તેમના છેલ્લા પાત્રના વેશમાં અમારા નિર્માતા,દિગ્દર્શક તેમજ સમગ્ર ટીમ સાથે સ્ટેજ પર ગોઠવાઈ ગયા ત્યારે જે માહોલ રચાયો અને અમારા બધા સહિત ઓડિયન્સને પણ પોઝીટીવ એનર્જીનો સાક્ષાત અનુભવ થયો હતો અને એ બધા કલાકારો સ્ટેજ પર જ સ્થિર ઉભા રહી મારા શુકદેવજીના તેમજ પરિક્ષિત બનતા અનિકેતના છેલ્લા સંવાદો સાંભળતા હોય અને પડદો પડે અને આશ્રયપદ બેકગ્રાઉન્ડમાં વાગતું હોય અને પડદો પડે ત્યારે મને અને અનિકેતને જે અલૌકિક અનુભૂતિ થતી એનું વર્ણન શબ્દોમાં નહિ થઈ શકે.
ભગીરથ કાર્ય સમા આ ભાગવત મહાયજ્ઞ પહેલા અનેક શંકાકુશંકાઓ સાથે કેટલાક લોકો એ જે ભય વ્યક્ત કર્યો હતો એ બધા ખોટા સાબિત થયા અને અમે સફળતાપૂર્વક આ સંપૂર્ણ કાર્યક્રમ ટીમવર્કના એક ઉત્કૃષ્ટ ઉદાહરણ બની પાર પાડ્યો.અમને પણ ડર હતો કે સાત દિવસ દરમ્યાન કંઈક અઘટિત બન્યું તો? કે કોઈકની તબિયત ખરાબ થઈ ગઈ તો? પણ ખરું પૂછો તો દરેક શો પૂરો થયા બાદ અમારી શક્તિ વધતી ચાલી અને અમારું પર્ફોરમન્સ પણ વધુ સારું થતું ગયું.સારા કાર્યમાં ઇશ્વર પણ તમારી ચોક્કસ મદદ કરે જ છે.
ભાગવત મહાયજ્ઞનો આ અનોખો પ્રયોગ અમારા સૌના જીવનનું એક મહામૂલુ સંભારણું બની રહેશે.
(સંપૂર્ણ)

એક અનોખો પ્રયોગ - 'ૐ શ્રીમદ ભાગવત અક્ષરદેહ રૂપે' મહાયજ્ઞ (ભાગ-૧)

જીવનમાં કેટલાક પ્રસંગો મનનાં કચકડામાં કાયમને માટે કેદ થનારા બની રહે છે.આવા જ એક પ્રસંગ - એક ઘટનાને આજે આ બ્લોગ થકી તમારા સૌ સમક્ષ લખી વર્ણવવો છે.આ પ્રસંગ એટલે ૐ શ્રીમદ ભાગવત અક્ષર દેહ રૂપે મહાયજ્ઞ.
આ ગુજરાતી નાટક દ્વારા જ મેં ગુજરાતી રંગભૂમિ પર અભિનયક્ષેત્રે મારી નવી કારકિર્દી પર પગરણ માંડ્યા. ગયા વર્ષ દરમ્યાન તેના ૧૫ શો યોજ્યા બાદ અમારા નાટકના નિર્માતાઓ છાયાબેન કોઠારી, નીતાબેન રેશમિયા અને હરિભાઈ ઠક્કરે ભાગવત મહાયજ્ઞ યોજવાની યોજના ઘડી, જે મુજબ અમારે આ નાટકના ૨૧ શો ફક્ત સાત દિવસમાં એક જ જગાએ ભજવવાના હતા. પહેલી જાન્યુઆરીથી સાતમી જાન્યુઆરી ૨૦૧૦ સુધી મુંબઈ-બોરિવલીના પ્રબોધનકાર ઠાકરે સભાગૃહમાં એક દિવસનાં ત્રણ શો લેખે સતત સાત દિવસ સુધીમાં કુલ ૨૧ શો! ગુજરાતી રંગભૂમિ પર આ પહેલા ક્યારેય આ બન્યું નહોતું. પણ અમારા ચાલીસેક કલાકારો અને ડાન્સર્સના કાફલામાં મોટા ભાગના યુવાન-યુવતિ હોઈ બધાએ આ મહાયજ્ઞ પાર પાડવા જબરો ઉત્સાહ દાખવ્યો.સામાન્ય શો કરતા અડધા પેમેન્ટની વાતે મોટા ભાગના કલાકાર-ડાન્સર્સને નિરાશ કર્યા પણ છતા કેટલાક અપવાદોને બાદ કરતા અમે બધા આ મહાયજ્ઞમાં જોડાવા ઉત્સાહભેર તૈયાર થઈ ગયા. મારા માટે સોફ્ટ્વેર એન્જિનીયર તરીકેની મારી ફૂલટાઈમ જોબમાં ૭ સળંગ દિવસની રજા લેવાનું મને મુશ્કેલ લાગ્યું પણ આઠ વર્ષની નોકરી દરમ્યાન કારણ વગરની રજાઓ લીધી ન હોવાને કારણે અને મારા ખૂબ સારા સ્વભાવના બોસની કૃપાથી મને રજા મળી ગઈ! હું ખૂબ ખુશ હતો. ૨૦૧૦ના નવા વર્ષની શરૂઆત તદ્દન નોખી રીતે થવાની હતી! એ પણ એવી એક પ્રવૃત્તિ દ્વારા જે મારા હ્રદયને પ્રિય હતી. આથી રૂડું બીજું શું હોઈ શકે?
૧૫ શો કર્યા હોવા છતા મોટા ભાગના કલાકારોએ ડિસેમ્બરના છેલ્લા ૧૫ દિવસ નિયમિત રીતે રિહર્સલ્સ પણ કર્યા. અમારા દિગ્દર્શક મનિષ શેઠના દિગ્દર્શનમાં સહેજે કચાશ નહોતી છતા, છાયાબેનના આગ્રહને વશ થઈ ગુજરાતી રંગભૂમિના જાણીતા કલાકાર-દિગ્દર્શક કમલેશ મોતા અમારા નાટક અને અમારા સૌના અભિનયને વધુ નિખારવા-મઠારવા ખાસ યોગદાન આપી કેટલાક રિહર્સલ સેશન્સમાં ખાસ પધાર્યા હતા અને અમે તેમની પાસેથી ઘણું શિખ્યા.કેટલાક નાના નાના ફેરફાર દ્વારા તેમણે અમારા સુંદર નાટકને વધુ સુંદરતા અર્પી. નક્કી એમ થયું હતું કે છેલ્લા થોડા દિવસ આરામ કરી મહાયજ્ઞની શરૂઆત કરીશું, પણ અમારા પ્રોડક્ટને શ્રેષ્ઠ બનાવવાના આશયથી અને મહાયજ્ઞમાં ૨ શો હિન્દીમાં પણ ભજવવાના હોવાને કારણે હિન્દીમાં અમારા રિહર્સલ્સ પૂરતા ન થયા હોઈ અમે ૩૧ ડિસેમ્બર સુધી રિહર્સલ્સ કરતા રહ્યા!
નિયત થયા મુજબ પહેલી જાન્યુઆરી ૨૦૧૦ના સવારે ૧૧ વાગે અમારો પ્રથમ પ્રયોગ ભજવાયો.રોજ સવારે ૧૧ વાગે, બપોરે ૪ વાગે અને રાતે ૦૮:૩૦ વાગે એમ ત્રણ શો ભજવવાના હતાં. મોટા ભાગના શોમાં વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના મહાગુરૂઓ અમને તથા પ્રેક્ષકોને આશિર્વચન આપવા પધાર્યા હતા. કેટલાક શોમાં ગુજરાતી તેમજ હિન્દી રંગભૂમિ અને સિનેજગતના કેટલાક સિતારાઓ જેવા કે મનોજ જોશી,ઇશ્વર પટેલ,હેમાંગિની ઝવેરી, મારા પિતાશ્રી ઘનશ્યામ નાયક, લીલા પટેલ વગેરેની હાજરીએ પણ સારું એવું આકર્ષણ જમાવ્યું હતું.
૪૦ જણના કાફલાને સાત દિવસ સુધી સાચવવો અને તેમને ૨૧ શો સરસ રીતે ભજવી શકે એ માટે મોટીવેટ કરવા એ એક ખૂબ અઘરૂ કામ હતું. પણ નીતાબેન,છાયાબેનની જોડી એ આ ભગીરથ કાર્ય પાર પાડવાની પૂર્ણ તૈયારી કરી હતી. બોરિવલીમાં જ સભાગ્રુહ નજીક અમને ઉતારો આપવામાં આવ્યો હતો. અમારા યુવા કલાકારો માટે તો આ સાત દિવસનો સહવાસ પિકનિક જેવો પણ બની રહ્યો.સાત દિવસનો સમયગાળો સાથે રહી પસાર કરવાનો હોય અને આટલા બધા જુદા જુદા પ્રકારના મગજ ધરાવતા કલાકારો ભેગા હોય ત્યારે થોડી ઘણી ચઢભઢ,ગેરસમજ વગેરે તો થવાનાં જ પણ એનું પ્રમાણ અમારા મહાયગ્નના ૭ દિવસ દરમ્યાન નહિવત રહ્યું.
ઉતારાનો બંગલો ખૂબ સુંદર અને વિશાળ હતો.અમને જુદા જુદા દસેક ખંડ રહેવા આપવામાં આવ્યા હતા.એક ખંડમાં ૪-૫ જણ. રોજ સવારે વહેલા ઉઠી તૈયાર થવા માટે લાઈન લાગતી!પણ ઝઘડા થતા નહોતા!નાહીધોઈ સરસ બ્રેકફાસ્ટ કરી ગાડીમાં સભાગ્રુહે પહોંચી જતાં.૨-૩ રાઉન્ડ કરી ગાડી અમને બધાંને લગભગ ૧૦ વાગ્યા સુધીમાં સભાગ્રુહે પહોંચાડી દેતી.ત્યારબાદ મેક અપ રૂમમાં મેક અપ માટે લાઈન લાગતી! ૪-૫ મેક અપ આર્ટીસ્ટની ટીમના બધા સભ્યો પણ અમારી જેમજ યુવાન એટલે ગપ્પા મારતા મારતા મેક અપ રૂમમાં જોક્સ વગેરેની આપલે કરતા તો ક્યારેક શાયરીની મહેફીલ જમાવી અમે ધમાલ કરતા!ખૂબ મજા પડતી.શો ચાલુ થાય ત્યારથી શો પતે ત્યાં સુધી મેક અપ આર્ટીસ્ટોએ ખડે પગે તૈયાર રહેવું પડતું કારણ અમારામાંના મોટા ભાગના કલાકારો અને ડાન્સર્સ બે ત્રણ થી લઈને સાત આઠ જુદીજુદી ભૂમિકાઓ ભજવતાં. દરેક ભુમિકાના વસ્ત્ર પરિધાન અને મેક અપ જુદા જુદા! એટલે શો ચાલુ થાય ત્યારથી એ પતે ત્યાં સુધી બેકસ્ટેજ્પ પર તો યુદ્ધ જેવી પરિસ્થિતી સર્જાતી. શુકદેવજીમાંથી આત્મદેવ બ્રાહ્મણ અને ત્યારબાદ બ્રહ્માજી બનવા માટે હું રીતસર દોડતો જોવા મળું!બ્રહ્માજીમાંથી દેવ બનતા કે પછી દશરથ રાજામાંથી વસુદેવ ત્યારબાદ ભૂદેવ અને છેવટે વળી પાછા શુકદેવજી બનતા બનતા ક્યારેક રાવણ બનતા વિશાલ સાથે તો ક્યારેક કલિ બનતા ચિરાગ સાથે ભટકાઉં પણ ખરો!અંધારામાં શુકદેવજીએ નિયત જગાએ જ બેસવાનું હોઈ પરિક્ષિત બનતાં અનિકેતનો હાથ પકડી ઝડપથી સ્ટેજ પર એન્ટ્રી લેવાની એમાં પણ ક્યારેક સામેથી અંધારામાં સામેથી એક્ઝીટ લઈ રહેલ કલાકાર સાથે કે સેટ બદલી ઝડપથી પાછા ફરતા સેટના માણસ સાથે ભટકાવાનું!પણ યોગ્ય જગાએ ગોઠવાઈ જવાનું એ ચોક્કસ અને કદાચ થોડા આઘાપાછા પણ બેઠા તો બિલ્કુલ મૂંઝાયા વગર ડાયલોગ્સ બરાબર રીતે અને નિયત સમયે જ શરૂ કરી દેવાના! કેટ્લાક પાત્રો તો એટલા જલદી બદલાતા કે તેમના માટે એકાદ મેક અપ આર્ટીસ્ટે સ્ટેજની વિંગમાં જ ઉભા રહેવું પડતું.આ બધું વાતાવરણ મને એટલું કોઠે પડી ગયેલું અને મને જ નહિં પણ અમારામાંના દરેક ને એની એટલી આદત પડી ગયેલી કે અમને મહાયજ્ઞ પૂરો થયા બાદ થોડા દિવસો સુધીતો બહારનું સામાન્ય જગત કોઈક નવી જ દુનિયા જેવું લાગેલું!
શો દરમ્યાન નાના બાળકો બેકસ્ટેજમાં તેમનો રોલ ન હોય ત્યારે સ્કૂલનું લેસન કરતાં પણ જોવા મળે અથવા રોલ ન હોય એ વેળાએ કલાકારો ટોળટપ્પા મારવામાં, ગોસિપ કરવામાં, ફોટા પડાવવામાં કે વચ્ચે આવતા ચા-કોફી-નાસ્તાની જયાફત ઉડાવતા જોવા મળે!તેમના નેક્સ્ટ રોલનાં વસ્ત્ર-પરિધાનમાં જ તો વળી!ઘણાં રોલ માટે અમે એકબીજાના કપડાં, ઘરેણાં કે પ્રોપર્ટીઝ પણ ઉછીના લેતા. બધાની કોસ્ચ્યુમ બેગ સાથેની સાત દિવસ દરમ્યાન મેક અપ હોલના અલગ અલગ ખૂણે જગા ફિક્સ્ડ!ત્યાં જ તેમના વસ્ત્રોનો ઢગલો પડ્યો હોય!

(ક્રમશ:)