ગેસ્ટ બ્લોગ : રન્નાકાકી

   હમણાં ધનતેરસે નાનાકાકા આવતા મેં એ બહાને ચા માંગી અને સાથે તરત સમોસા? એમ સળંગ માંગણી કરી..પૂજા પહેલાં પ્રસાદ ક્યાંથી મળે એ ન્યાયે દીપાએ ડીંગો બતાવ્યો. પૂજા કરવા બેઠા કે પ્રસાદ ધરાવવા મેં ફરી પહેલાં સમોસા યાદ કર્યા.” આનાથી સમોસા આઘા રાખો!” એમ કોઈ વદ્યુ કે તરત રન્નાકાકી બોલ્યા,  “ એ તો બોલે એટલું જ..હં.. એમ કાંઈ ખાય નહીં.”
એકથી વધુ વાર એ મને બાખૂબી  ઓળખતા હોય, સુપેરે જાણતા હોય એવો ગમતો અને દ્રઢ ભાવ એમણે મને આપ્યો છે. કોઈ પણ વ્યક્તિ માટે એ કિંમતી ભાવ ગણાય, એવા એકથી એક ચઢિયાતા કારણો અને વગર કારણે પણ કાકી મને સર્વદા પ્રિય રહ્યા છે.
વાલકેશ્વરમાં જે આનંદના ટાપુઓ હતાં એમાં એક મોટો ટાપુ રન્નાકાકી સાથેનો વર્ષોવર્ષનો સહજ અનુભવ હતો. લગ્ન અગાઉ સ્ટેટ લેવલ પર ટેબલ ટેનિસ રમતા કાકી  દીવાનખાનામાં લાકડાના લાંબા ટેબલ પર મારી સાથે ટીટી રોજ બપોરે રમતા. ખેલ બરાબરીનો થતો એવું કાંઈક યાદ છે. મમ્મી અચાનક અમદાવાદ જાય ત્યારે મને રન્નાકાકીને સોંપતી જાય. સ્કૂલથી આવું અને તરત સામે બેસી રોજ ભાવથી જમાડે. મને જમવામાં શું શું જોઈશે એની બધી જ ખબર રાખે અને વગર ચૂકે થાળી ભરી જમાડે. મારું ગમતું દહીંનું કચૂમ્બર કદી ચૂકે નહીં. એ કપિલદેવનો ક્રિકેટ કેરિયર નો શરુઆત નો ગાળો. રેડિયો પર બપોરે આવી જમતાં જમતાં ટેસ્ટ મેચ ચાલતી હોય, કપિલદેવની ફટકાબાજીનીકોમેન્ટ્રી બંને જણાં સાંભળતા(૨). એ જમાડતા જાય ને હું નિરાંતે જમું. કેવો આનંદ હતો! એમના હાથના બ્રેડરોલ, રવા ઈડલી, નાનાકાકાની જલસો પાર્ટીના પિત્ઝા અને અપ્રતિમ ઊંધિયું એનો ઝાયકો કેમ ભૂલાય? હસતાં જાય ને પીરસતા જાય. ભૂલેશ્વર જાય ત્યારે ભૂલ્યા વગર હિરાકાશીના સમોસા ને સ્પેશ્યલ આંબલી-પપૈયાની ચટણી લાવે જ!  મારા ખાવાના શોખને એ ચૂપચાપ લાડ લડાવતા. મારા લાવેલા  લાયબ્રેરીના પુસ્તકો પણ એમનો રસનો વિષય. સુંદર નગર નાનાકાકા સગાઈ પહેલા એકવાર કાકી પાસે લઈ ગયેલા એ  દિવસ હજુ આંખો સામે છે.એકબીજા સાથે એકરૂપ થઈ જીવતા કાકા કાકીને જોવાનો લ્હાવો મને મળ્યો છે‌. પ્રેમ અને વિશ્વાસ બે પાયા પર ઊભેલું એમનું સહજીવન જોઈ ગુણવંત શાહનું વાક્ય જ યાદ આવે. “એકમેકમાં ઓતપ્રોત કોઈ યુગલ જુઓ તો મનોમન વંદન કરી લેજો, હું તમને ખાતરી આપું છું એવી તસ્દી તમારે આ સંસારમાં વારંવાર લેવી નહીં પડે!” કદી  ઘરેણાં પહેરેલા કાકી જોયા નથી, જાણે એમનું હાસ્ય અને ઉત્સાહ  એ જ એમના તમામ ઘરેણાં. એકવાર બોલતાં સાંભળેલા, “મને ઘરેણાનુ સ્ત્રી સહજ  આકર્ષણ જ નથી!”  કાકા કાકી સાથે બેસો ત્યારે કોઈ રઈસની સોબત કર્યાનો અનુભવ થાય. ખાસ તો સાદાઈ અને દિલની સચ્ચાઈની એવી ગંગા એમના ઓરડામાં વહે કે બેસનારો સહજ સ્નાન કરી લાગણીથી  ભીંજાયેલો જ બહાર આવે! ગત જન્મના પૂણ્ય વગર આવા સજ્જનની સોબત અસંભવ સમજું છું અને વિરમું છું.

- પરાગ જ્ઞાની

વધુ એન્કાઉન્ટર્સની જરૂર છે

         લખવું હતું મારા કચ્છના રણોત્સવના અવિસ્મરણીય પ્રવાસ વિશે. પણ લખવા બેઠો ત્યાં ઉત્તરપ્રદેશના ઉનાઓમાં બળાત્કારનો ભોગ બનેલી વીરાંગના ન્યાય માટે લડતા લડતા વીરગતિ પામી એ ખબર વાંચ્યા અને હું સમસમી ગયો છું, મારું કાળજું કંપી અને રડી રહ્યું છે, લોહી ઉકળી રહ્યું છે. એ બહાદુર પણ બદનસીબ છોકરીના છેલ્લા શબ્દો હતાં "હું મરવા નથી ઈચ્છતી, હું બચી તો જઈશ ને ? મારા ગુનેગારોને સજા આપજો." તેની અને તેના પરિવારજનોની મનસ્થિતી કલ્પતા હું સમવેદનાથી વ્યથિત થઈ ઉઠું છું.

     સાત વર્ષ અગાઉ આવા જ દુષ્કર્મનો ભોગ બનેલી નિર્ભયાએ પણ કદાચ આવા જ વેણ ઉચ્ચારેલા અને તેણે પણ એવી જ અંતિમ ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી કે તેની સાથે ખોટું કરનારાઓને કડકમાં કડક સજા મળે. પણ આજે સાત સાત વર્ષ વીતી જવા છતાં, તે સઘળાં દોષીઓને ફાંસીની સજા ફરમાવાઈ ગઈ હોવા છતાં આ દેશને એ ગુનેગારોને માંચડે લટકાવવા જલ્લાદ નથી મળી રહ્યો! તેલંગણા પોલીસ તમારી કદાચ અત્યારે દરેક રાજ્યમાં જરૂર છે. પ્લીઝ, જલ્દીમાં જલ્દી જ્યાં જ્યાં બળાત્કારના કિસ્સાઓ બન્યા છે અને તે આચરનાર નરાધમો પકડાઈ ગયા છે કે જામીન પર મુક્ત થઈ બિનધાસ્ત ઘૂમી રહ્યા છે, ત્યાં ત્યાં પહોંચી જઈ એન્કાઉન્ટર કરી નાંખો. આમ જનતા તો તમને બીરદાવશે જ, પણ તમે એ અનેક કમનસીબ કન્યાઓની લાખો દુઆઓ પામશો!અને તમારા સમયસરના પગલા કદાચ અનેક કન્યાઓને જીવતી સળગતા, ન્યાય માટે લડતાં લડતાં મોત પામતા પણ બચાવશે!

    હૈદરાબાદ બળાત્કાર કેસના આરોપીનું એન્કાઉન્ટર થયું અને ચાર ગુનેગારો (આરોપીઓ નહીં કહું કારણ ભલે ન્યાયાલયમાં કેસ પૂરો થયો નહીં હોય પણ તેઓ ગુનો કબૂલી ચૂક્યા હતા) મોતને ઘાટ ઉતર્યા કે ઉતારાયા, એ એન્કાઉન્ટર અસલી હોય કે નકલી, ચોક્કસ આવકારદાયક છે. આમાં પણ બળાત્કારી મુસ્લિમ કે હિન્દુ હોવાનું કહી ધર્મનો મુદ્દો ઘૂસાડનારા કે માનવ દયા ધર્મ ની સુફિયાણી વાતો કરનારાઓના ચૂપ જ થઈ જાય તો સારું. તેમના ઘરની પોતાની કોઈ વ્યક્તિ સાથે કદાચ આવી કોઈ દુર્ઘટના ઘટે તો તેમની સાન ઠેકાણે આવે. વર્ષો પછી કંઈક સારું અને યોગ્ય થઈ રહ્યું હોય ત્યાં વચ્ચે ડહાપણ ડોળવા જનારની બુદ્ધિ ભગવાન ઠેકાણે લાવો.

   સરકાર આમાં કંઈ કરી શકશે નહીં, આપણે નાગરિકોએ જ જાગૃત થવાનું છે. આપણી બહેન - દીકરીઓને બહાદુર બનતાં શીખવવાનું છે અને આપણાં ભાઈ - દીકરાઓને મહિલાઓની ઈજ્જત કરતા શીખવવાનું છે, ઈજ્જત લેતા નહીં.

   મારા યુવા લેખક મિત્ર અંકિત દેસાઈએ એક વાંચવા અને વંચાવવા લાયક 'ઓપન લેટર' પોતાના નાનકડા પુત્રને સંબોધીને લખ્યો હતો, એ અહીં શેર કરું છું :

દીકરા સ્વર,

આમ તો આ પત્રમાં લખેલી વાતો મારે તને અંગતમાં કહેવાની થાય છે. અને સમયે સમયે હું તને એ કહેતો પણ રહીશ જ, પરંતુ એ વાતોની ગંભીરતા એવી છે કે મેં તારા નામે આ ઓપન લેટર લખવાનું નકકી કર્યું.

દીકરા તું જન્મ્યો ત્યારથી એક બાબતે મેં હંમેશાં સજાગતા રાખી છે કે હું તારો બેસ્ટ ફ્રેન્ડ બનું. તું મને પાપા કે ડેડા નહીં કહે અને માત્ર અંકિત જ કહેશે એ મને વધુ ગમશે, કારણ કે પિતા શબ્દ થોડી મર્યાદાઓ લઈને લાવે છે અને મારે એ પોકળ મર્યાદાઓને બહાને તને અમુક તથ્યો- સત્યો કે કેળવણીથી દૂર નથી રાખવો.

દીકરા, મારે જે વાત ખાસ શીખવવાની થાય છે તે એ કે તારી આસપાસની, તારી સાથેની સ્ત્રીઓની હંમેશાં રિસ્પેક્ટ કરજે. હંમેશાં એ બાબતનું ધ્યાન રાખજે કે તારી સામે જે છોકરી કે સ્ત્રી ઊભી હશે એ તારાથી નબળી કે તારાથી ઉતરતી નથી. સર્જનહારે શરીરના જે બાંધાને કોમળતા આપી છે એ કોમળતાને માનવ ઇતિહાસની શરૂઆતથી નિર્બળતા માની લેવાઈ છે. આ તો ઠીક એ કોમળતાને જાગીર અથવા સંપત્તિ પણ માની લેવાઈ છે. પરંતુ તું એ ભૂલ નહીં કરતો.

તું ભલે એક જવાબદાર દીકરો નહીં બને. પિતા તરીકે હું તારી પાસે આદર્શ દીકરા બનવાની અપેક્ષા રાખીશ પણ નહીં. આમેય મારે તારા પિતા થઈને તારા જેવો દોસ્ત ખોવો નથી. એટલે એક ઈન્ડિવિજ્યુઅલ તરીકે હું તારા વ્યક્તિત્વની કે તારી આગવી લાઈફસ્ટાઈલ અથવા માન્યતાઓની રિસ્પેક્ટ કરીશ. પણ દીકરા, તારા દોસ્ત તરીકે તારી પાસે એક નાનકડી અપેક્ષા હંમેશાં જરૂર રાખીશ કે તું એક આદર્શ પુરૂષ બને. દીકરા, ખરું પૌરૂષત્વ પોતાની તાકાતો દુરુપયોગ કરવામાં નથી, પણ પોતાની તાકાત કોઈનું રક્ષાકવચ બને એમાં સાચું પૌરુષત્વ છે.

મારા દીકરા, તું ટીનએજ થશે ત્યારે મારે તને એ બાબતથી સજાગ કરવો છે કે સેક્સ અને હવસ વચ્ચે ફરક છે. દરેક બાબતની એક ઉંમર હોય છે એટલે તારી યોગ્ય ઉંમરે તું ય એ બધું પામશે જ, એટલે અફેક્શન કે લવની ઉંમરમાં તું તારી શારીરિક જરૂરિયાતને તારા પર સવાર ન થવા દેતો. અને જ્યારે તું એડલ્ટ બનશે ત્યારે તને એક જ વાત કહેવી છે કે, રિલેશનશિપની બહાર કે રિલેશનશિપની અંદર બંને પાત્રોની સહમતિથી સર્વોપરી કશું જ નથી. જો સામેનું પાત્ર જરા પણ ખચકાટ અનુભવે કે જો સ્પષ્ટ ઇન્કાર કરે છે તો તારે એ ખચકાટ અને ઇન્કારનો કોઈપણ ભોગે આદર કરવો પડશે..યાદ રાખજે કે જો તું જે ક્ષણે સામેનાની ઈચ્છાનો આદર નહીં કરી શકીશ એ ક્ષણે તું તારી અંદર રહેલા દુર્જનને તારા પર સવાર થઈ જવાની તક આપી દઈશ. અને તારે ક્યારેય થવા દેવાનું નથી.

મારા મખ્ખનચોર, ઈશ્વરે મને દીકરાનો બાપ બનાવ્યો છે એટલે મારે માથેની જવાબદારી વધી જાય છે. કારણ કે તું પણ કાલ ઊઠીને પુરુષ થઈશ અને આવતીકાલના પુરૂષના વર્તનના મૂળ તારી આજમાં રહેલા છે. એટલે એ મારી નૈતિક જવાબદારી બને છે કે હું તારી સાથે અમુક વાતો ખૂલ્લા દિલે શેર કરું અને તને એ દિશામાં સાચી કેળવણી આપું.

બાકી, તારે મોટા થઈને કરીઅર શું બનાવવી છે કે તારે પ્રેમ કોને કરવો છે કે તારે લગ્ન કરવા છે કે નથી કરવા કે તારે માત્ર અલગારી રખડપટ્ટી જ કરવી છે કે એડલ્ટ તરીકે તારે આલ્કોહોલ લેવું જોઈએ કે ન લેવું જોઈએ, જેવી કોઈ બાબતમાં મને ઈન્ટ્રેસ્ટ નથી. રાધર એક ઈન્ડિવિજ્યુઅલ એડલ્ટની પર્સનલ લાઈક્સ - ડિસ્લાઈક્સમાં માથું મારવાનો મને અધિકાર પણ નથી. પરંતુ એક આ જ એક બાબત તારી પાસે હંમેશાં ઈચ્છીશ કે દુનિયાના કોઈ પણ પ્રદેશમાં તું રહે કે કોઈ પણ લાઈફસ્ટાઈલ તું જીવે, બસ મર્દ થઈને રહેજે અને મર્દાનગીનો સાચો અર્થ રિસ્પેક્ટ અને રિસ્પોન્સિબિલિટી જ થાય છે.

બી રિસ્પોન્સિબલ ફોર યોર મેનહૂડ માય ડિઅર સન.

લવ યુ ...  

    જરૂર છે આપણાં સંતાનોને સાચા શિક્ષણ અને સંસ્કાર આપી સારા નાગરિક બનાવવાની અને અન્યાય ના કરવાની કે ના સહેવાની વાત તેમના મનમાં ઠસાવવાની.

  દિલ્હી નિર્ભયા કેસના હજી જીવતા અપરાધીઓને ફાંસી આપનાર જલ્લાદ જલ્દી મળી રહે, જેટલા પણ બળાત્કારીઓ ખુલ્લા ફરી રહ્યાં છે તેમને કડકમાં કડક સજા તાત્કાલિક મળી રહે અને બળાત્કારના ગુનાઓ સદંતર બંધ થઈ જાય એવી અભ્યર્થના.