ગો - ગો ટુ – ગોવા ! (ભાગ -૪)

અગોન્ડા ગોવાની ભીડભાડથી ખાસ્સું દૂર આવેલું એક સુંદર નાનું ગામ છે. દક્ષિણ ગોવાની ટુર પતાવી ત્યાં પહોંચતા સુધીમાં અંધારું થઈ ગયેલું. વળી ગિરીશને અહિનો રસ્તો ખબર નહોતો એટલે પૂછતા પૂછતા થોડું આમતેમ ભટકીને આસપાસ જંગલ જેવા વિસ્તારમાંથી પસાર થઈને આખરે અમે પહોંચી ગયા ડક એન્ડ ચીલ હોટલ જ્યાં અમારે એક દિવસ રહેવાનું હતું. દિવસ તો ખેર પૂરો થયો હતો  હવે રાત બાકી હતી. આ વિસ્તાર દૂર હોવાથી પાછા પહોંચવાનું પણ થોડું  ટેન્શન હતું. ગિરીશે જણાવ્યું કે તે અમારી સાથે રાત રોકાઈ શકે એમ તો નહોતું જ પણ બીજા દિવસે અમને લેવા પંચાવન-સાઠ કિલોમીટરનું અંતર કાપી તેણે એકલા આટલે દૂર આવવું પણ અવ્યવહારૂ હતું. મેં તેને જણાવ્યું કે જો અહિ સ્થાનિક ધોરણે કોઈ વ્યવસ્થા ન થઈ શકે તો તેણે અમને પાછા લેવા આવવું જ પડશે. એણે તૈયારી બતાવી વિદાય લીધી. સામાન ગાડીમાંથી નીચે ઉતારી મૂક્યો હતો તેમાંથી નાસ્તાના થેલામાં માથુ નાખી એક ગાયમાતાએ થોડો ઘણો નાસ્તો પતાવી દઈ અમારૂં સ્વાગત કર્યું! મમ્મી, બહેનો, પત્ની વગેરે આવા નિર્જન લાગતા સ્થળે અંધારી રાતે આવ્યા હોઈ તેમજ પ્રવાસના આખા દિવસના થાકથી કંટાળેલા પણ ખરા એટલે શરૂઆતમાં તો થોડો અણગમો પ્રગટ કર્યો અને થોડી નકારાત્મકતાની લાગણી પ્રસરી રહી. પણ સમય વિતતો ગયો તેમ તેમ આ જગાની અલગતા અને સુંદરતાએ તેની અસર અમારા મન પર રેલાવવાનું શરૂ કરી દીધું.

અહિ જે ચાર-પાંચ યુવકો વેઇટર તરીકે સેવા બજાવી રહ્યા હતાં તે જ આ હોટલને અમુક મહિના ભાડે લઈ તેની સમગ્ર દેખરેખનું કાર્ય બજાવતા હતા.આ યુવકો ખુબ સારી રીતે પોતાનું કામ કરી રહ્યાં હતાં.એકે મને અહિથી પાછા જવા માટે એક ગાડીની વ્યવસ્થા પણ કરી આપી.મારૂં એ ટેન્શન પણ દૂર થઈ ગયું. ડક એન્ડ ચીલ હોટલ એ હંગામી ધોરણે દરીયા કિનારે બીચ પર રેતીમાં ઉભા કરેલા સગવડો ધરાવતા ઝૂંપડા જેવા રૂમ્સ નો સમૂહ હતી. ઘાસનું છાપરૂં અને પતલા લાકડાની દિવાલોથી બનાવેલા એ ઝૂંપડામાં બેડ થી લઈ ગીઝર ધરાવતા બાથરૂમ પણ હતાં પણ રસોડું કે રેફ્રીજરેટર નહિ. જે આરામદાયી સુખસગવડો ભોગવવા લક્ઝુરીયસ હોટલના રૂમની અપેક્ષા રાખતા હોય તેને કદાચ નિરાશા સાંપડે પણ પ્રક્રુતિ અને દરીયાના ચાહકોને તો આ જગા સ્વર્ગ સમી ભાસે! કેટલાક ઝૂંપડા લાકડાના થાંભલાઓ પર બનાવેલા મંચ પર બનાવાયા હતાં જેથી પહેલા માળ જેટલી ઉંચાઈએ થી દરીયાનો સીધો વ્યુ મળે. દિવસ રાત દરીયામાં ઘૂઘવતા મોજાનું અવિરત સંગીત તમને સંભળાયા કરે. જમવા અને નાસ્તા માટે સુંદર વ્યવસ્થા. કેટલાક ટેબલ ખુરશી દરીયા કિનારાની રેતીમાં ખુલ્લા આકાશ નીચે બિછાવેલા તેમજ છ-એક નીચા ટેબલ ની આસપાસ ગાદલા પાથરી ઘાસની છત નીચે બનાવાયેલી ઇન-હાઉસ રેસ્ટોરેન્ટ પણ ખરી.અમે જ્યારે અહિ પહોંચ્યા ત્યારે રાતના અંધકારમાં ઝાંખી લાઈટો કરેલી પણ ચિત્તાકર્ષક વ્યવસ્થા ખુલ્લા આકાશ નીચે રેતીમાં પાથરેલ આરામદાયી ખુરશી-ટેબલની આસપાસ જોવા મળી.અહિં પ્રત્યેક બેઠકની બાજુમાં રેતી માં ઉંડો ખાડો ખોદી કેન્ડલ્સ પ્રગટા વાયેલી જેની આસપાસ કાગળનું જ સાદું પણ સુંદર લેમ્પશેડ. ટેબલ પર પણ કાચના પાર દર્શક પાત્રમાં નાની કેન્ડલ જરૂર પૂરતો જ પ્રકાશ ફેલાવી રહી હતી.આ સમગ્ર ગોઠવણ અને દ્રષ્યની સુંદરતા, અદભૂતતા કદાચ હું શબ્દોમાં નહિ વર્ણવી શકું. એ અનુભવવા તો જાતે અગોન્ડા જવું પડે! ત્યાં આ વ્યવસ્થા વચ્ચે એક ટેબલ પર બિનશાકાહારીઓ માટે દરીયામાંથી પકડેલી તાજી માછલીઓ ગોઠવેલી. પસંદ કરો અને એ જ રાંધી તમને ત્યાંના સીફૂડ ની તાજી વાનગી ખાવા મળે. આપણે ચુસ્ત શાકાહારી તેથી આપણે એ ન ખાઈએ પણ જો આપણે જે ન કરતા હોઇએ એ વસ્તુ પ્રત્યે સૂગ રાખીએ તો ઘણી વાર અન્ય સારી બાબતનો આનંદ લેવાનું પણ ચૂકી જઈએ.એ માછલીઓ તરફ ધ્યાન ન આપતા અમે ઓપન-એર રેસ્ટોરેન્ટમાં બેસી દરીયાકિનારાની એ અંધારી શાંતિ અને વાઈ રહેલા ઠંડા પવન સાથે તેમજ એકમેક સાથે મન ભરી વાતો કરી. સમય થયે ગાદલા પર બેસી ત્યાં પ્રાપ્ય એવું સ્વાદિષ્ટ શાકાહારી ભોજન લીધું.રાતે અમારા ઝૂંપડા બહાર ગોઠવેલી ખુરશીઓ પર બેસી ફરી એ સુંદર રાત સાથે સમય પસાર કર્યો  અને પછી સરસ મજાની ઉંઘ ખેંચી.

સવારે આખું દ્રષ્ય અલગ હતું.દિવસના પ્રકાશમાં આ જગાનું બીજું  નવું સુંદર સ્વરૂપ જોવા મળ્યું.અહિં અમારા સિવાય બીજા બધાં પર્યટકો વિદેશી હતાં.રાતે થોડી અસ્વસ્થતા અનુભવી રહેલાં મારા મમ્મી અને બહેનો પણ અત્યારે આ જગાનું દિવસનું રૂપ જોઈ તેનાં પર મોહી ગયાં!મેં વહેલી સવારે નમ્યા સાથે દરીયાની રેતીમાં મોજાનાં ફીણ પર મોર્નિંગ વોકની મજા માણી.ખુબ ઓછાં લોકો આસપાસ દ્રષ્યમાન થતાં હતાં અને હતાં એ બધાં પણ વિદેશી.એક કૂતરા સાથે બેઠેલી જાત સાથે વાતો કરતી કે ધ્યાનમાં બેઠેલી યુવતિ.જોગિંગ કરી રહેલો યુવાન ,હાથમાં હાથ પરોવી ચાલવાની મજા માણી રહેલું યુગલ્,સનબાથ લઈ રહેલી યુવતિ આ બધાં દ્ર્શ્યો સાથે સુંદર સ્વચ્છ સમુદ્ર અમારા મનનાં કેનવાસ પર સુંદર છબી ચિતરી રહ્યો.ગરમાગરમ આલુ પરાઠા અને મસાલા ચા ના ફેમિલી  બ્રેકફાસ્ટ પછી હું દરિયામાં ધરાઈને નાહ્યો.

સમય ક્યાં જતો રહ્યો તેની ખબર જ ન પડી.ગાડી અમને લેવા આવી પહોંચી અને અમે ત્યાં નોકરી કરતાં એ યુવાનોનો આભાર માની, તેમની સારી સેવા બદલ પ્રશંસા કરી આ રમણીય જગાની વિદાય લીધી. પાછા ફરતી વેળાએ ગાડીમાંથી અગોન્ડા ગામનો થોડો ઘણો ચહેરો જોવા મળ્યો.અહિ ઘણી સારી દુકાનો હતી અને ડક-એન્ડ-ચીલ જેવી જ દરીયાકિનારાની રેતી પર આવેલી હોટલો પણ.થયું અહિ થોડો વધુ સમય પસાર કરવા જેવું હતું.

દક્ષિણ ગોવા અને અગોન્ડામાં વિતાવેલ ત્રીજા દિવસ પછી છેલ્લો ચોથો દિવસ થોડો આરામથી  વિતાવવા નક્કી કર્યું હતું. મારી રીટર્ન ફ્લાઈટ વહેલી સવારે સાડા ચાર વાગ્યાની હતી આથી અમારૂ છેલ્લું સ્ટે એરપોર્ટ નજીક હોય એ જરૂરી હતું. આથી એક વેબસાઈટ પર ઍરપોર્ટની નજીક હોય એવી કોઇ જગા શોધી હતી અને સાલિગાવ નામના વિસ્તારમાં ડિસિલ્વા અન્કલ નામના એક વયસ્ક ના ઘેર હોમસ્ટેના વિકલ્પ પર પસંદગી ઉતારી હતી.વેબસાઈટ પર એ સ્થળ ઍરપોર્ટથી સાતેક કિલોમીટરના અંતરે બતાવાયું હતું. પણ  પહોંચ્યા બાદજાણ થઇ કે અહિથી એરપોર્ટ ત્રીસ-પાંત્રીસ કિલોમીટર દૂર હતું અને રાતે અઢી વાગે અમારે નિકળી જવું પડે તેમ હતું.

સદનસીબે અમારા યજમાન ડિસીલ્વા સાહેબ ઘણાં સારા સ્વભાવનાં અને મળતાવડા હતાં.તે પોતાના સ્કૂટર પર તેમના ઘરેથી થોડે દૂર સુધી અમને લેવા તો આવ્યાં જ પણ પછી આખો દિવસ તેમણે અમારી સાથે આત્મીયતા પૂર્વક વાતો કરી, તેમનાં વરંડામાં ખુરશીઓ ઢાળી લંચ કરાવ્યું,કાજુ વગેરે શોપીંગ ક્યાંથી કરવું તે વિષે સલાહ આપી તેમજ સૌથી વિશેષ અડધી રાતે એરપોર્ટ જવા માટે વ્યાજબી ભાવે ગાડીની વ્યવસ્થા પણ કરી આપી.સુંદર જૂના હિન્દી ફિલ્મી ગીતો સાંભળી,તેમની સાથે ગપશપ કરવામાં,બપોરે થોડો આરામ અને સાંજે થોડી શોપીંગ કરવામાં અને પાછા ફરવાની તૈયારીમાં ગોવાનો છેલ્લો દિવસ ક્યાંય પૂરો થઈ ગયો તેની ખબર જ ન પડી.ડીસિલ્વા સાહેબનો બંગલો અને અમે જેમાં રહ્યાં એ રૂમ કદાચ ખુબ સારા (ફર્નાન્ડીસ બંગલો જેવાં) ન હતાં પણ તેમની મહેમાનગતિ અને આ આખો છેલ્લા દિવસનો અનુભવ અમને સ્પર્શી ગયાં.મારા મમ્મી સેન્ટ  ફ્રાન્સીસ ચર્ચમાં લાંબુ ચાલવાનું હોવાને લીધે આવી શક્યા નહોતા પણ ડીસિલ્વા અંકલે તેની સી.ડી.બતાવી મમ્મીનો વસવસાનો ભાવ દૂર કરી તેને ખુશ કરી દીધી. મેં તેમના ટેબ ઉપર એકબે પ્રોબ્લેમ્સ હતાં તે રીઝોલ્વ કરી આપ્યાં અને તે પણ ખુબ રાજી થઈ ગયાં.

રાતે તેમના મિત્ર અને પાડોશી એવા બીજા એક અન્કલ નિયત કરેલા સમયે આવી પહોંચ્યા અને તેમણે અમને  સહી સલામત સમયસર એરપોર્ટ પહોંચાડી દીધાં.

ગોવા એરપોર્ટની ડીઝાઈન ખુબ ખરાબ છે.ડીપાર્ચર માટે તમારે પહેલા બે-ત્રણ  માળ જેટલા ઉપર ચડવાનું અને પછી ફ્લાઈટ પકડવા ફરી પાછું એટલું જ નીચે ઉતરવાનું.મને આ કટુ અનુભવ પછી ભાન થયું કે પહેલેથી જ મમ્મી માટે ત્યાં પ્રાપ્ય એવી વ્હીલચેર ઉપયોગમાં લઈ લીધી હોત તો સારૂ થાત.ખેર,મોટા મોટા સારા પ્રવસોમાં આવી નાની નાની મુશ્કેલી કે અગવડો તો આવ્યાં કરે!

આખરે ચાર દિવસની ગોવા યાત્રા માણી વહેલી સવારે અમે મુંબઇ પાછા આવી ગયાં.ભારતના જ એક ભાગ એવાં આ જુદા રાજ્યની ઝાંખી માણવી અમારાં સૌ માટે ખુબ મનનીય અને યાદગાર બની રહી.   

(સંપૂર્ણ)

ગો - ગો ટુ – ગોવા ! (ભાગ - 3)

બાગા બીચ પછી ગિરીશ અમને અન્જુના બીચ પર લઈ ગયો.આ જગાનું સૌંદર્ય કંઈક અલગ પ્રકારનું હતું.પહેલાં તો ત્યાં પહોંચતા વેત અમે એક એવી જગા ગોતતા હતા જ્યાં મમ્મી નેબ્યુલાઇઝર લઈ શકે. તેને શ્વાસની થોડી તકલીફ છે એટલે દિવસમાં ચાર-પાંચ વાર નેબ્યુલાઈઝર લેવું પડે.તેના માટે ઈલેક્ટ્રીસીટી ધરાવતો પ્લગ પોઇન્ટ જોઇએ. સવારથી માત્ર એક વાર નેબ્યુલાઈઝર લીધું હતું અને સાંજ પડવા આવી હતી એટલે મમ્મી થોડી અકળાયેલી.તેને નેબ્યુલાઈઝર લેવાની તાલાવેલી લાગી હતી.અમે ગાડીમાંથી ઉતર્યા ત્યાં જ સામે એક સરસ હોટલ હતી જ્યાં આરામદાયી ખુરશીઓ એવી રીતે ગોઠવેલી હતી કે તેના પર બેઠાં બેઠાં સામે નીચાણ પર આવેલા બીચનું નયનરમ્ય દ્રષ્ય તમે ખાવાપીવા સાથે મન ભરી માણી શકો. અમે અહિજ અડ્ડો જમાવ્યો. મમ્મીને નેબ્યુલાઈઝર માટે પ્લગ પોઇન્ટ મળી ગયો.
નમ્યા હોટલમાં ખુરશી સામેની પાળી પર થાંભલા ફરતે રમત કરવા લાગી. હું,અમી અને બહેનો પણ આરામદાયી ખુરશીઓમાં લંબાવી નાસ્તા-ચા અને સાંજની મજા માણી રહ્યાં.સામે દરીયા કાંઠે રેતી નહોતી,પણ મોટા ચોરસ પત્થરો નો બનાવેલો વિશાળ કિનારો નયનરમ્ય દ્રશ્ય સર્જી રહ્યો હતો.સૂર્યાસ્ત થવાને થોડી જ વાર હતી.ચા-નાસ્તો પતાવી થોડું-ઘણું શોપીંગ કરી અમે ઢોળાવ ઉતરી નીચે દરીયાકાંઠે પાણીમાં પગ પલાળવા ગયાં. દરીયાનાં ભરતી-ઓટને કારણે આગળ-પાછળ થતાં મોજાના ફીણવાળા પાણીમાં સમી સાંજે પગ બોળીને ઉભા ઉભા સૂર્યાસ્ત માણવાની મજા જ કંઈક નોખી હોય છે.ઇશ્વર આવે સમયે ચિત્રકાર બની પશ્ચિમના આકાશમાં રંગોની અદભૂત રંગોળી સર્જતો હોય છે જેની મજા અમે ગોવાના એ અન્જુના બીચ પર માણી.

પાછા પેલી હોટલ પર આવ્યાં ત્યાં સુધીમાં મમ્મીએ બે વાર નેબ્યુલાઈઝર લઈ લીધું હતું.એ હોટલમાં સાંજના સમય અને મૂડને અનુરૂપ હિન્દી ફિલ્મોના ખુબ સુંદર ગીત પણ મનને એક અનેરી પ્રસન્નતાથી ભરી દેતા હતા. મેં એ હોટલવાળાનો ખાસ આભાર માન્યો અને ત્યાંથી વિદાય લીધી. ગોવામાં અમારો બીજો દિવસ ભરપૂર મજા માણી અમે પૂરો કર્યો નોર્થ ગોવાના કેટલાક બીચ અને અન્ય સ્થળોની મુલાકાત લઈને.

ત્રીજા દિવસ માટે મારી ઇચ્છા હતી પરીવારને લઈને દૂધસાગર જળધોધ જોવા જવાની. પણ જી.ટી.ડી.સી.વાળા સચીને મને જણાવ્યું કે ત્યાં વહેલી સવારે પહોંચી ગયા બાદ અમુક ચોક્કસ સંખ્યામાં જ લોકોને ધોધ સુધી જવાની પરવાનગી અપાય છે અને એ માટે પણ ત્યાંથી બીજી જીપ કરીને જ આગળ જવું પડે. આથી એ કાર્યક્રમ પડતો મૂકી મેં દક્ષિણ ગોવાની મુલાકાત લેવાનું નક્કી કર્યું. પરીવાર સાથે ગયા હોઈએ અને ફરવા સાથે થોડો આરામ પણ જોઈતો હોય એટલે આવા થોડા છેલ્લીઘડીના બદલાવ માટે તૈયાર રહેવું પડે. અને આવે વખતે તમે ખાનગી ગાડી ભાડે રાખી હોય તે ખુબ કામ લાગે અને સગવડ ભર્યું બની રહે.પેકેજ ટૂરમાં સમયના ચુસ્ત ચોસલામાં બંધાઈને ફરવું પડે એમાંથી પણ આઝાદી!

ત્રીજા દિવસે સવારે ફર્નાન્ડીસ બંગલામાંથી ચેક આઉટ કરી દક્ષિણ ગોવાની ટુર માટે નીકળ્યાં.ગિરીશ આજે આ ટુર કરાવ્યા બાદ અગોન્ડા નામના બીચ પર આવેલી ડક-એન્ડ-ચીલ હોટલ પર ઉતારવાનો હતો. મોટી ગાડી હતી એટલે સામાન સાથે લઈ ફરવાની ચિંતા નહોતી. ઝુવારી નદી પરનો પુલ પસાર કરી અમે ઓલ્ડ ગોવા તરફ જઈ રહ્યાં હતાં. રસ્તાની એક બાજુએ નદી ઘણાં લાંબા સમય સુધી અમને કંપની આપતી રહી.

ઓલ્ડ ગોવાનાં દક્ષિણ પ્રદેશમાં મોટે ભાગે શાંત પોર્ટુગીઝ શૈલીનાં ઘરો જોવા મળે.અહિં મોટે ભાગે ગ્રામ્ય વિસ્તાર આવેલો છે જે ઉત્તર ગોવાના ધમધમતાં બીચ વિસ્તારો કરતાં જુદો તરી આવે.દક્ષિણમાં મોટાં પ્રખ્યાત ચર્ચ અને મંદીરો પણ આવેલાં છે. સૌ પ્રથમ અમે ગયા ‘બેસીલીકા ઓફ બોમ જીસસ’ ચર્ચમાં.અતિ ભવ્ય અને વિશળ એવું આ ચર્ચ નેશનલ હેરીટેજ મોન્યુમેન્ટનો દરજ્જો પામ્યું છે.કોઈ પણ ચર્ચમાં તમને પરમ શાંતિ નો અનુભવ થાય.અહિ ઠેર ઠેર વ્યક્તિગત ફોટા પાડવા નહિ એવી સૂચનાઓ છતાં પોતાના સેલ્ફીસ લેતાં અથવા વ્યક્તિગત ફોટા બીજાઓ પાસે પડાવતા લોકો નજરે પડ્યાં.તમે ઇમારતનો બહાર થી ફોટો લો એ ઠીક કે ચર્ચની અંદર પણ શ્રદ્ધાથી જીસસ કે મેરીની પ્રતિમા નો ફોટો પાડો એ ઠીક પણ ચેનચાળા કરતાં વ્યક્તિગત ફોટો પડાવતા બાલિશ લોકોને આવી પવિત્ર જગાની આમન્યા જાળવવાનું કેમ નહિ સૂઝતું હોય? ગોવામાં અનેક વિદેશી સહેલાણીઓ જોવા મળે. તેઓ જ્યારે આવા અપરીપક્વ વર્તન કરતાં લોકોને જોતાં હશે ત્યારે તેઓ ભારતની કેવી છાપ લઈ પાછા જતાં હશે?

આ ચર્ચની બરાબર સામે જ બીજું 'સે કેથેડ્રલ' નામનું ચર્ચ આવ્યું હતું જે પુરાણા કિલ્લા જેવું બાંધકામ ધરાવતું હતું. અહિં વિખ્યાત સેઈન્ટ ફ્રાન્સીસનું વર્ષો જુનું ચમત્કારીક શબ જાળવી રાખવામાં આવ્યું છે જે ખાસ પ્રસંગોએ લોકોના દર્શન માટે પણ ખુલ્લું રાખવામાં આવે છે.અહિં પણ અજબની શાંતિ અને પવિત્રતાનો અનુભવ થયો. સેઈન્ટ ફ્રાન્સીસના મૂળ કોફીન અને તેમના દેહની તસવીરોના દર્શન કર્યાં.સેંકડો વર્ષો પહેલાં આ સંતનું શબ દાટી દેવાયા બાદ મહિનાઓ પછી પાછું બહાર કાઢવામાં આવ્યું ત્યારે ચમત્કારીક રીતે તે બિલકુલ કોહવાયું નહોતું અને દૈવી તેજ ધરાવતું જોવા મળ્યું.ત્યારથી તેને આ ચર્ચમાં ખાસ શબપેટીમાં જાળવી રાખવામાં આવ્યું છે.એ હજી સુધી એવું ને એવું જ છે.એમ મનાય છે.

 આ ચર્ચ બાદ ગિરીશ અમને લઈ ગયો તિરુપતી બાલાજી મંદીરમાં. ત્યાં દર્શન કર્યા બાદ અમે ગયાં પ્રિ ઓલ ખાતેના મંગુ એશ મંદીરમાં.આ મંદીર પણ વર્ષો જુનું ગોવાના ચોક્કસ પરીવર દ્વારા સચવાતું મંદીર છે જેમાં ભાવ પૂર્વક મહાદેવના દર્શન કર્યાં.કોઈકે મને એમ પણ કહ્યું કે આ મંદીર લતા મંગેશકરના પરીવારની માલિકીનું છે.ત્યાં જ કેન્ટીનમાં લંચ લઈ થોડી ઘણી ખરીદી કરી અમે આગળ વધ્યાં અન્ય એક શિવાલયમાં ગયાં.અહિં દરેક મંદીરમાં બે વિશિષ્ટ વાતો જોવા મળતી.એક તેમાં મંદીરના મધ્ય ભાગમાં છત ઉપર કાચના સુંદર ગોળા ધરાવતા ઝૂમ્મર લટકાવેલા હોય (જેમાં કદાચ દીપક પ્રગટાવાતા હશે) અને બીજું દરેક મંદીરની બહાર મોટો સ્થંભ હોય જેના પર અનેક દેવી-દેવતાઓ ગોળ ફરતે ચિતરેલા કે કોતરેલા હોય.તુલસીનું પણ અહિનાં મંદીરો અને ઘરોમાં ખાસ મહત્વ જોવા મળ્યું.ખાસ પ્રકારના ચોરસાકાર તુલસી ક્યારામાં દરેક ઘર કે મંદીરમાં તુલસી અચૂક જોવા મળ્યાં.

અમે જે બીજા શિવાલયમાં ગયાં તેની બહાર એક મોટો પાણીથી ભરેલો કુંડ જોવા મળ્યો.આ પણ અહિના મંદીરોની વિશિષ્ટતા સમું હતું.અમે ત્યાર બાદ જે શાંતાદુર્ગા, મહાલક્ષ્મી વગેરે મંદીરોમાં ગયાં તે દરેકમાં આવા વિશાળ કુંડ પ્રાંગણમાં જોવા મળ્યાં અને આ દરેક મંદીર ચોક્કસ પરીવારો દ્વારા સચવાતા હોય એમ લાગ્યું.ત્રીજો દિવસતો મોટે ભાગે ચર્ચ અને મંદીરોની યાત્રામાં વીત્યો.
         દક્ષિણ ગોવાની ત્રીજા દિવસની યાત્રાનું છેલ્લું સ્થળ એટલે લાઉટોલિમ ખાતે આવેલું પર્યટન સ્થળ 'બિગ ફૂટ'.અહિં ટિકીટ ખર્ચીને અંદર ગોવાના લોકજીવનની ઝાંખી કરાવતા થીમ પાર્કની મજેદાર સફર કરવા મળી.ખાસ આકર્ષણ એટલે અહિના એક ખડક પર જોવા મળતું મોટું પગલું 

જે અહિ કોઈ એક મહાદાર નામનાં પરોપકારી જમીનદારનું મનાય છે જેણે એક પગે એ સ્થળે ઉભા રહી ભગવાનને પ્રસન્ન કરી સ્વર્ગ પ્રાપ્ત કર્યું હોવાની લોકવાયકા છે અને અહિનું બીજું આકર્ષણ છે એક વિદેશી કલાકારે એક જ ખડકમાંથી કંડારેલી મીરાબાઈની મોટી પ્રતિમા.

છેવટે દક્ષિણ ગોવામાં ફર્યા બાદ દોઢેક કલાકની લાંબી મજલ કાપી અમે જઈ પહોંચ્યા પાંત્રીસેક કિલોમીટર દૂર આવેલ અગોંડા બીચ પર!આ બીચ પર આવેલી સરપ્રાઈઝ પેક સમાન ડક-એન્ડ-ચીલ હોટલ અમારી ગોવા યાત્રાનું કદાચ સૌથી વધુ અવિસ્મરણીય અને અનોખું સ્થળ હતું.

 (ક્રમશ:)