નાના બાળકો પાસેથી આપણે ઘણું બધું શીખી શકીએ એમ છીએ!
નાનું બાળક બહુ સરળ હોય છે.તેને મા કે પિતા મારે ત્યારે તે રડી લેશે અને પછી એ ઘટના ભૂલી જશે.તે મા કે બાપ વિરુદ્ધ મનમાં ગાંઠો વાળશે નહિં,વેરઝેર રાખશે નહિં.તો આપણે મોટાઓ પણ આ અભિગમ ન કેળવી શકીએ? ભૂલી જતા કે માફ કરતા શીખીને પણ જીવનમાં ઘણું મેળવી શકાતું હોય છે.
મારી નાનકડી દિકરી નમ્યા દસ મહિનાની થઈ. તેની પાસેથી હું રોજ કંઈક નવું શીખું છું!
રોજ રાતે હું થાક્યોપાક્યો ઘેર આવું ત્યારે મારી હાલત ગમે તેવી હોય, હું પરસેવે રેબઝેબ હોઉં કે પછી મારા કપડાં ટ્રેનની ગિર્દીમાં ચોળાઈ ગયા હોય, પણ મને જોતાવેત તે રાજીના રેડ થઈ જાય! એના એ જાદૂઈ સ્મિતથી મારો બધો થાક ઉતરી જાય અને મને તરત તેને મારા હાથમાં લઈ રમાડવાની અદમ્ય ઇચ્છા થઈ આવે! અહિં તેની પાસેથી શિખવાનું એ કે તમે જે કોઈ પ્રવૃત્તિમાં વ્યસ્ત હોવ પણ તમારી નિકટની વ્યક્તિ સામે આવે એટલે બે ઘડી તમારી એ પ્રવૃત્તિ છોડીને તમારા એ નિકટજનને સસ્મિત પ્રેમપૂર્વક આવકારો.
નમ્યાના ધ્યાનમાં કોઈક વસ્તુ આવી ગઈ અને તે એને ગમી ગઈ તો એ પૂરેપૂરા ધ્યાન અને તાકાતથી એ વસ્તુ પોતાના નાનકડા હાથોમાં લેવા અથાગ પ્રયત્નો કરી તેને મેળવીને જ ઝંપશે અને સીધી તેને નાંખશે મોઢામાં. તેને સાચા ખોટાની સમજ નથી. પણ જો એ ખંત અને ધીરજ આપણે, આપણાં જેમાં સફળતા મળી ન હોય પણ એ માટેનાં પ્રયત્નો ચાલુ હોય તેવાં કાર્યો પૂરાં કરવામાં દાખવીએ તો ચોક્કસ આપણને મોડી-વહેલી સફળતા મળી રહે!
અને નમ્યાનું ધ્યાન બીજે વાળવું પણ એટલું જ સરળ જેટલી એ પોતે સરળ! કોઈક હાનિકારક વસ્તુ તેના ધ્યાનમાં આવી જાય કે હાથમાં આવી જાય તો તરત તેની સામે કોઈક રંગીન બિનહાનિકારક વસ્તુ કે તેને ગમતું રમકડું ધરો એટલે એ પેલી હાનિકારક વસ્તુ છોડી દઈ આ નવી વસ્તુ સાથે રમવા લાગશે! અહિં આપણે બે વસ્તુ શીખી શકીએ. એક તો એ કે કોઈ વસ્તુ પ્રત્યે ઝાઝો મોહ ન રાખવો અને બીજું એ કે અલિપ્ત થઈ જતાં,અળગા થઈ જતા શીખવું. જીવનમાં મુશ્કેલી, દુ:ખ જેવું કંઈક નકારાત્મક આવે ત્યારે વધુ સમય તેને પકડી ન રાખતા બીજે ધ્યાન કેન્દ્રીત કરવું અને થોડા સમય બાદ ફ્રેશ થઈ, નવા દ્રષ્ટીકોણ સાથે ફરી મુશ્કેલી કે દુ:ખ હાથમાં લેવું અને તેને દૂર કરવા પ્રયત્નો કરવાં. તરત એ સમસ્યા નો ઉકેલ મળી જશે!
એક અતિ સરળ પણ ઘણો મહત્વનો એક પાઠ બાળકો પાસેથી શીખવા મળે છે તમારી લાગણીઓને તરત વ્યક્ત કરી દેવાનો. હસવું આવે ત્યારે હસી લેવું. રડવું આવે ત્યારે રડી લેવું અને હળવા થઈ જવું હ્રદય પર ભાર ન રાખવો. ક્યારેક તો મારી નમ્યા રડતા રડતા પણ હસી પડે છે! આંખમાં આંસુ હોય પણ જેવો હું બોલાવું કે તે એની મિલિયન ડોલર્સ સ્માઈલ આપે અને તરત એને હું મારા હાથોમાં લઈ સ્નેહથી તેના ગાલો પર બકો કર્યા વગર ન રહી શકું!
નમ્યા ગેલમાં આવી જઈ બન્ને હાથ જોર જોરથી હલાવે પતંગિયા કે પંખીની જેમ! અને ક્યારેક વળી ગેલમાં આવી જઈ 'કા કા કા કા' કે 'આ આ આ આ'ના ઉચ્ચારોથી ઘર ગજવી મૂકે બીજા કોઈની પણ જરા સરખીયે પરવા કર્યા વગર! આપણે આટલા મુક્ત બની શકીએ છીએ ખરાં?
બાળકો નિર્ભય હોય છે પણ જેમ જેમ તેઓ મોટા થતાં જાય તેમ તેમ આપણે તેમનામાં ડર જન્માવતા હોઈએ છીએ. નમ્યા વાંદા કે ગરોળી ને જોઈ તેને અડવા જશે કે ગરમ દીવો કે અગરબત્તી પણ હાથમાં લેવા જશે! એ વાત ખરી કે ક્યારેક ડર બાળકો માટે ફાયદાકારક સાબિત થતો હોય છે (તેમને એ ભયજનક હાનિકારક વસ્તુથી રક્ષણ પૂરું પાડવામાં) પણ આપણે પોતે નિર્ભયતાનો ગુણ થોડે ઘણે અંશે બાળકો પાસેથી અપનાવવા જેવો ખરો અને સાથે જ બાળકોને ખોટી ખોટી બીકો બતાવી ડરપોક ન બનાવવાનો નિર્ણય પણ આપણે લેવો જોઈએ.
આમ આપણે બાળકો પાસેથી કેટકેટલું શીખી શકીએ જો આપણી શીખવાની વૃત્તિ હોય તો...!
નાનું બાળક બહુ સરળ હોય છે.તેને મા કે પિતા મારે ત્યારે તે રડી લેશે અને પછી એ ઘટના ભૂલી જશે.તે મા કે બાપ વિરુદ્ધ મનમાં ગાંઠો વાળશે નહિં,વેરઝેર રાખશે નહિં.તો આપણે મોટાઓ પણ આ અભિગમ ન કેળવી શકીએ? ભૂલી જતા કે માફ કરતા શીખીને પણ જીવનમાં ઘણું મેળવી શકાતું હોય છે.
મારી નાનકડી દિકરી નમ્યા દસ મહિનાની થઈ. તેની પાસેથી હું રોજ કંઈક નવું શીખું છું!
રોજ રાતે હું થાક્યોપાક્યો ઘેર આવું ત્યારે મારી હાલત ગમે તેવી હોય, હું પરસેવે રેબઝેબ હોઉં કે પછી મારા કપડાં ટ્રેનની ગિર્દીમાં ચોળાઈ ગયા હોય, પણ મને જોતાવેત તે રાજીના રેડ થઈ જાય! એના એ જાદૂઈ સ્મિતથી મારો બધો થાક ઉતરી જાય અને મને તરત તેને મારા હાથમાં લઈ રમાડવાની અદમ્ય ઇચ્છા થઈ આવે! અહિં તેની પાસેથી શિખવાનું એ કે તમે જે કોઈ પ્રવૃત્તિમાં વ્યસ્ત હોવ પણ તમારી નિકટની વ્યક્તિ સામે આવે એટલે બે ઘડી તમારી એ પ્રવૃત્તિ છોડીને તમારા એ નિકટજનને સસ્મિત પ્રેમપૂર્વક આવકારો.
નમ્યાના ધ્યાનમાં કોઈક વસ્તુ આવી ગઈ અને તે એને ગમી ગઈ તો એ પૂરેપૂરા ધ્યાન અને તાકાતથી એ વસ્તુ પોતાના નાનકડા હાથોમાં લેવા અથાગ પ્રયત્નો કરી તેને મેળવીને જ ઝંપશે અને સીધી તેને નાંખશે મોઢામાં. તેને સાચા ખોટાની સમજ નથી. પણ જો એ ખંત અને ધીરજ આપણે, આપણાં જેમાં સફળતા મળી ન હોય પણ એ માટેનાં પ્રયત્નો ચાલુ હોય તેવાં કાર્યો પૂરાં કરવામાં દાખવીએ તો ચોક્કસ આપણને મોડી-વહેલી સફળતા મળી રહે!
અને નમ્યાનું ધ્યાન બીજે વાળવું પણ એટલું જ સરળ જેટલી એ પોતે સરળ! કોઈક હાનિકારક વસ્તુ તેના ધ્યાનમાં આવી જાય કે હાથમાં આવી જાય તો તરત તેની સામે કોઈક રંગીન બિનહાનિકારક વસ્તુ કે તેને ગમતું રમકડું ધરો એટલે એ પેલી હાનિકારક વસ્તુ છોડી દઈ આ નવી વસ્તુ સાથે રમવા લાગશે! અહિં આપણે બે વસ્તુ શીખી શકીએ. એક તો એ કે કોઈ વસ્તુ પ્રત્યે ઝાઝો મોહ ન રાખવો અને બીજું એ કે અલિપ્ત થઈ જતાં,અળગા થઈ જતા શીખવું. જીવનમાં મુશ્કેલી, દુ:ખ જેવું કંઈક નકારાત્મક આવે ત્યારે વધુ સમય તેને પકડી ન રાખતા બીજે ધ્યાન કેન્દ્રીત કરવું અને થોડા સમય બાદ ફ્રેશ થઈ, નવા દ્રષ્ટીકોણ સાથે ફરી મુશ્કેલી કે દુ:ખ હાથમાં લેવું અને તેને દૂર કરવા પ્રયત્નો કરવાં. તરત એ સમસ્યા નો ઉકેલ મળી જશે!
એક અતિ સરળ પણ ઘણો મહત્વનો એક પાઠ બાળકો પાસેથી શીખવા મળે છે તમારી લાગણીઓને તરત વ્યક્ત કરી દેવાનો. હસવું આવે ત્યારે હસી લેવું. રડવું આવે ત્યારે રડી લેવું અને હળવા થઈ જવું હ્રદય પર ભાર ન રાખવો. ક્યારેક તો મારી નમ્યા રડતા રડતા પણ હસી પડે છે! આંખમાં આંસુ હોય પણ જેવો હું બોલાવું કે તે એની મિલિયન ડોલર્સ સ્માઈલ આપે અને તરત એને હું મારા હાથોમાં લઈ સ્નેહથી તેના ગાલો પર બકો કર્યા વગર ન રહી શકું!
નમ્યા ગેલમાં આવી જઈ બન્ને હાથ જોર જોરથી હલાવે પતંગિયા કે પંખીની જેમ! અને ક્યારેક વળી ગેલમાં આવી જઈ 'કા કા કા કા' કે 'આ આ આ આ'ના ઉચ્ચારોથી ઘર ગજવી મૂકે બીજા કોઈની પણ જરા સરખીયે પરવા કર્યા વગર! આપણે આટલા મુક્ત બની શકીએ છીએ ખરાં?
બાળકો નિર્ભય હોય છે પણ જેમ જેમ તેઓ મોટા થતાં જાય તેમ તેમ આપણે તેમનામાં ડર જન્માવતા હોઈએ છીએ. નમ્યા વાંદા કે ગરોળી ને જોઈ તેને અડવા જશે કે ગરમ દીવો કે અગરબત્તી પણ હાથમાં લેવા જશે! એ વાત ખરી કે ક્યારેક ડર બાળકો માટે ફાયદાકારક સાબિત થતો હોય છે (તેમને એ ભયજનક હાનિકારક વસ્તુથી રક્ષણ પૂરું પાડવામાં) પણ આપણે પોતે નિર્ભયતાનો ગુણ થોડે ઘણે અંશે બાળકો પાસેથી અપનાવવા જેવો ખરો અને સાથે જ બાળકોને ખોટી ખોટી બીકો બતાવી ડરપોક ન બનાવવાનો નિર્ણય પણ આપણે લેવો જોઈએ.
આમ આપણે બાળકો પાસેથી કેટકેટલું શીખી શકીએ જો આપણી શીખવાની વૃત્તિ હોય તો...!
ટિપ્પણીઓ નથી:
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો